- TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi
- Issue: 18
- KURA-ARAS KÜLTÜRÜ'NÜN ERZURUM BÖLGESİ'NDEKİ GELİŞİM SÜRECİ
KURA-ARAS KÜLTÜRÜ'NÜN ERZURUM BÖLGESİ'NDEKİ GELİŞİM SÜRECİ
Authors : Mehmet Işikli
Pages : 51-69
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2015-01-01
Article Type : Other
Abstract :Yakındoğu'nun dağlık kuzey kesiminin ETÇ sini büyük oranda karakterize eden Kura-Aras Kültürü yüzyılı aşan araştırma tarihçesine rağmen hala bünyesinde çok sayıda bilinmeyeni barındırmaktadır. Bunun en önemli nedeni bölgesel ölçekteki araştırmaların azlığı, dengesiz dağılımı ve politik sınırların neden olduğu koordinasyon eksikliğidir. Kendine özgü seramik, mimari ve yerleşim düzeni geleneklerine sahip bu kültürün bin yıldan fazla devam eden sürecinde "bölgesellik" en önemli ayırt edici özelliktir. Coğrafi ve kronolojik açıdan sahip olduğu büyüklükle hantallaşan bu kültürün dinamiklerini anlayabilmemiz için bölgesel bazlı çalışmalar ve sonuçları oldukça önemlidir. Bu çalışmada kültürün coğrafi açıdan yayılım alanının merkezinde yer alan Erzurum Bölgesi eski ve yeni çalışmalar ışığında tekrar ele alınacaktır. Son dönem araştırmalarının işaret ettiği gibi kültürün ortaya çıkıp biçimlendiği anayurt toprakları içerisinde yer alan Erzurum Bölgesi, sahip olduğu zengin potansiyeline rağmen arkeolojik olarak yeterince iyi bilinmemektedir. Bölgede Erzurum ve Pasinler ovalarında yoğunlaşan araştırmalar bölge arkeolojisine ve konumuz olan Kura-Aras Kültürü'nün gelişim sürecine dair önemli veriler ortaya koyabilmiştir. 1940'ların başında Karaz sondajıyla bölgede başlayan, 1960'larda birer sezon olarak devam eden Güzelova ve Pulur Höyük kazıları bölge arkeolojisi ve kültürü için erken ama önemli çalışmalardır. Bu erken dönem kazılarının sonuçları 2000-2005 yılları arasında gerçekleştirilen bir projeyle tekrar ele alınmıştır. Bu proje kapsamında bölgede küçük ölçekli yüzey araştırmaları ve Pulur Höyüğünde bir sondaj çalışması yapılmış ve bu arazi çalışmaları da çok çarpıcı sonuçlar ortaya koymuştur. Şüphesiz bölgedeki arkeolojik çalışmaların anahtar projesi, bölge arkelojisini şekillendiren ve kültüre dair birçok soruya cevap veren Sos Höyük kazılarıdır. Bunlar dışında bölgede yapılmış başka arkeolojik projeler de söz konusudur. Bu çalışmada tüm bu veriler ışığında Yakındoğu Arkeolojisinin en büyük kültürel fenomenlerinden biri olan Kura-Aras Kültürünün gelişim sürecinde Erzurum Bölgesi'nin yeri ve rolü sorgulanacaktır.Keywords : Kura-Aras Kültürü, Erzurum Bölgesi, Karaz Kültürü, Sos Höyük