- Turkuaz Uluslararası Türk Dünyası Bilimsel Araştırmalar Dergisi
- Vol: 1 Issue: 2
- Azerbaycan Türk Felsefe Tarihinin Teşekkülü ve Firidun Bey Köçerli
Azerbaycan Türk Felsefe Tarihinin Teşekkülü ve Firidun Bey Köçerli
Authors : Faiq Elekberli
Pages : 115-131
View : 20 | Download : 6
Publication Date : 2020-12-31
Article Type : Research
Abstract :Makalede Azerbaycan Türk felsefe tarihinin teşekkülü ve bu alanda Türk mütefekkiri Feridun Köçerli’nin hizmetleri araştırılmıştır. Araştırmada Azerbaycan Türk felsefe tarihinin teşekkülünün bir çok akademik araştırmalarda iddia edildiği gibi, Heyder Hüseynov’un 1940’lı yıllarda kaleme aldığı "Azerbaycan’da XIX. Asır İçtimai ve Felsefi Fikir Tarihinden” isimli kitabıyla değil, F.Köçerli’nin 1900’lü yılların başlarında yazdığı "Azerbaycan Türklerinin Edebiyatı” isimli kapsamlı eseriyle başladığı ortaya konulmuştur. Çünkü Köçerli bu eseri ile Azerbaycan Türk edebiyatının yanı sıra Azerbaycan Türk felsefe tarihinin de oluşmasını sağlamıştır. Onun "Azerbaycan Türklerinin Edebiyatı” isimli eserinde en eski dönemlerden XX. asrın başlarına kadar yaşamış olan Azerbaycan Türk mütefekkirlerinin sadece edebî değil, felsefi mirası da yer almaktadır. Her koşulda Azerbaycan Türk mütefekkirlerinin edebî-bedii ve içtimaî-felsefi eserlerini ilk defa bu şekilde mufassal ve ilmî şekilde bir kitapta toplayan Köçerli olmuştur. Makalede Köçerli’ye kadarki dönemde felsefe tarihçiliğine dair unsurlara tezkireler, çüngler ve müntehabatlara rastlanıldığı, ancak bu amillerin millî edebiyat tarihi, özellikle de içtimaî-felsefi fikri tarihi bakımından kendini kanıtlayamadığı ortaya konulmaktadır. Ancak, Köçerli’nin "Azerbaycan Türklerinin Edebiyatı” isimli kitabı bir çok özelliği bakımından sadece millî edebiyat tarihi değil, millî felsefi fikir tarihi bakımından da akademik üsluba çok yakın tarzda yazılmıştır. Bir başka ifadeyle, Köçerli bu eserinde Azerbaycan Türk felsefe tarihini, diğer anlamı ile Türk dünya görüşünü de ifade etmiştir. Her koşulda Köçerli’nin bu gibi eserlerinin Azerbaycan Türk felsefesinin doğuşu ve inkişafının temel taşını oluşturduğunu söylemek mümkündür.Keywords : Azerbaycan Türk Felsefe Tarihi, Feridun Bey Köçerli, Azerbaycan Türklerinin Edebiyatı, Tarih ve Felsefe, Edebiyat ve Felsefe