- Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi
- Cilt: 3 Sayı: 1
- 1929 Buhranı’nın Türkiye Üzerindeki İktisadi Etkileri ve Dış Basının Gözünden Türkiye’deki İktisadi ...
1929 Buhranı’nın Türkiye Üzerindeki İktisadi Etkileri ve Dış Basının Gözünden Türkiye’deki İktisadi Kriz
Authors : Kader Akdağ Sari
Pages : 139-153
View : 12 | Download : 15
Publication Date : 2024-01-30
Article Type : Research
Abstract :1929 yılı sonbaharında ABD’deki New-York borsasının çöküşü, çoğu ülkede etkisini uzun süre gösterecek bir dünya buhranı başlattı. Türkiye ise 1930’lu yıllar boyunca liberal ekonomi politikalardan müdahaleci ve korumacı politikalara geçerek, 1929 buhranına karşı tedbirlerini artırmak zorunda kaldı. 1930 yılında Merkez Bankasının kuruluşu, yine aynı yıl Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu parasal istikrarın sağlanması adına atılan adımlardan birkaçıydı. Buhran sebebiyle ihraç ürünlerinde fiyatların hızla düşmesi, mali dengenin sağlanmasında güçlüklere neden olurken, 1929 yılında yapılan ithalat, eşi benzeri görülmemiş bir dış ticaret açığını beraberinde getirdi. 1930’lu yıllarda almış olduğu bir dizi tedbir ve uygulamalar, Türkiye’yi dış basının ilgi odağı haline getirdi. Osmanlı Devleti’nden kalan borçların ödenmesi, artan dış ticaret açıkları, Türk lirasındaki değer kaybı, tasarruf politikaları ve tarım ürünlerindeki fiyatların hızla düşerek halkın giderek daha da yoksullaşması gibi konular, dönemin dış basınında ve devlete sunulan raporlarda belli başlı sorunlar olarak yer aldı. Çalışmada 1929 Dünya Buhranının Türkiye’ye etkileri ve bu krizlere karşı almış olduğu tedbirlerin dış basındaki yankıları farklı ülkelerdeki gazeteler özelinde incelenmektedir. Çalışmada literatürün yanı sıra çoğunlukla Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı arşiv belgeleri kullanılmıştır. İncelenen belgeler ışığında, Avrupa ve ABD gazetelerinin, Türkiye’deki iktisadi gelişmeler hususunda olumsuz tutum içerisinde olduğu görülmüştür. Hariciye Vekaletinden Başbakanlığa iletilen bu yazılarda, yabancı sermaye desteği ya da borçlanma olmaksızın Türkiye’nin içinde bulunduğu krizden kurtulmasının mümkün olamayacağı belirtilmektedir. Irak, Mısır, Rusya gibi ülkelerin gazeteleri ise kendi imkânlarıyla kalkınma hedefindeki Türkiye’nin Batı tarafından engellendiği görüşündedir. Ayrıca bu gazetelere göre Türkiye Batı tahakkümünden kurtulmak çabasındadır ve politikaları örnek alınmalıdır.Keywords : Türkiye ekonomisi, Büyük Buhran, Dış Basın, Tasarruf Tedbirleri, Dış Ticaret Açığı