- Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi
- Issue: 18
- CRITICISM IN MOTION: SHIFTING THE FOCUS IN THEATRE (TRANSLATION) CRITICISM FROM PAGE TO STAGE IN THE...
CRITICISM IN MOTION: SHIFTING THE FOCUS IN THEATRE (TRANSLATION) CRITICISM FROM PAGE TO STAGE IN THE LIGHT OF HAROLD PINTER’S THE BIRTHDAY PARTY
Authors : Burç Dinçel
Pages : 80-125
View : 12 | Download : 5
Publication Date : 2013-06-27
Article Type : Other
Abstract :Tiyatro oyunlarının çevirisinin diğer edebi metinlerin çevirisinden farklı bir özelliğe sahip olduğu tartışma götürmez bir gerçektir. Her ne kadar bu gerçeğin ayırdına yeni yeni varılıyorsa da, araştırmacıların, tiyatro eserlerinin çevirilerini çoğunlukla yazınsal çeviri bağlamında masaya yatırmaları hâlâ geçerliliğini koruyan bir yaklaşım biçimidir. Daha da önemlisiyse bu yaklaşımın tiyatro (çevirisi) eleştirisinde de belirgin yansımaları olmasıdır. Dolayısıyla, çoğu zaman için tiyatro (çevirisi) eleştirisi, eldeki oyun metnini sahne dinamiklerinden ziyade yazınsal çeviri açısından değerlendirmektedir. Sonra da durmaktadır. Oysa performans sayesinde hayat bulan tiyatro metinlerinin çevirilerine yönelik bir eleştirinin hareket halinde olması ve eleştirinin, çeviri metnin sahne üzerinde geçirdiği evreleri de dikkate alarak, prodüksiyon vasıtasıyla bu metnin nasıl alımlamandığını da mercek altına alması gerekmekte, hatta bu anlayış tiyatro (çevirisi) eleştirisinin zorunlu bir parçası haline gelmektedir. Bu makale bir anlamda, söz konusu zorunluluktan doğan bir çalışmadır. Tiyatro (çevirisi) eleştirisinde odak noktasını sayfadan sahneye taşıma gayesiyle makale, sırasıyla Harold Pinter’ın Doğum Günü Partisi yapıtına, eserin Memet Fuat tarafından yapılan Türkçe çevirisine ve son olarak da Yıldıray Şahinler’in yönettiği İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’nın Doğum Günü Partisi prodüksiyonu üzerine odaklanmaktadır. Kuramsal çerçevesini betimleyici tiyatro (çevirisi) eleştirisinin oluşturduğu makalenin izlediği yöntemse, tiyatro çevirilerini metinsel ve sahnesel düzlemde ele alacak bir eleştiri modelidir. Bahsi geçen kuramsal çerçeve ve benimsenen yöntem doğrultusunda yazıda, öncelikli olarak Pinter’ın metni üzerinden oyunun dramaturjik izleklerini saptanmıştır. Daha sonrasındaysa makale, yapılan bu dramaturjik çözümleme ışığında oyunun Türkçe çevirisinin eleştirel bir okumasını sunmaya çalışmıştır. Yazının son bölümündeyse, tiyatro (çevirisi) eleştirisini sayfadan sahneye taşıma maksadıyla, Şahinler’in sahneleme anlayışı, prodüksiyonun alımlanması üzerinden masaya yatırılmıştır.Keywords : Çeviri, tiyatro çevirisi, tiyatro eleştirisi, Pinter