- Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi
- Issue: 11
- Kant’ın Estetik Kuramının Gadamerci Eleştirisi Üzerine Bir Değerlendirme
Kant’ın Estetik Kuramının Gadamerci Eleştirisi Üzerine Bir Değerlendirme
Authors : Nil Avci
Pages : 74-90
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2019-07-24
Article Type : Review
Abstract :Gadamer’e göre 19.yüzyılda estetiğin beşeri bir bilim olarak özerklik kazanması ancak ona has, arındırılmış estetik nesneler alanının üretilmesiyle mümkün olmuştur. Hakikat ve Yöntem isimli eserinde Gadamer bu üretimi soyutlayıcı estetik bilince yükler. Nesne estetik bir soyutlamayla pratik ve bilişsel bağlamlarından koparılarak estetik kılınır. Soyutlayıcı estetik bilinç aynı zamanda estetik pratiğin etkinliğini de oldukça daraltmıştır. Gadamer detaylıca incelediği ve eleştirdiği bu soyutlayıcı estetik bilincin kökenini Kant’ın estetik kuramında bulur, fakat aynı kuramın felsefi yorumbilgisi için vaat edici boyutlarının olduğunu da düşünür. Gadamer’e göre Kant’ın estetik kuramının yorumbilgisel boyutu doğal güzelin saf estetik yargısının çözümlendiği kısımda değil sanatsal güzelin açıklandığı, güzellik ideali kavramının öne sürüldüğü ve bu idealin yarattığı ilginin tartışıldığı kısımlarda aranmalıdır. Oysaki Kant’ın estetik kuramının felsefi yorumbilgisi için çok daha vaat edici bir okumasının yapılabileceğini savunmak mümkündür. Bu çalışmanın amacı Gadamer’in felsefi yorumbilgisi kuramını oluştururken Kant’ın estetik kuramıyla kurduğu sorunlu entelektüel ilişkiyi çözümlemek ve Kant’a yönelttiği eleştirileri yeniden değerlendirmektir. Bu amaçla, çalışmanın birinci bölümünde Gadamer’in hermeneutik deneyim anlayışına değinilecektir. Estetiği de içine alan beşeri bilimleri biçimlendiren soyutlayıcı ve indirgemeci estetik bilincin yerleşmesinin tarihi, hümanist ortak duyu kavramının yitirilmesinin tarihinde aranacaktır. Bu tarihsel okumada Kant’ın estetik kuramının rolü vurgulanacak, Gadamer’in kurama dair eleştirileri ve olumlamalarının ortaya çıkardığı tutarsızlıklar gösterilmeye çalışılacaktır. İkinci bölümde Kant’ın saf estetik yargı anlayışı detaylıca incelenerek birinci bölümde sunulan Gadamerci eleştirinin haklılığının izi aranacaktır. Gadamer’in yaptığı gibi Kant’ın doğal güzel ve sanatsal güzel ayrımı üzerine durmak yerine onun estetik kuramının eleştirel felsefesindeki rolünün ve öneminin vurgulandığı bir okuma yapıldığında, kuramın felsefi yorumbilgisi için değeri tartışılmaz bir açıklık kazanacaktır.Keywords : Kant, Gadamer, Estetik, Hermeneutik Deneyim, Felsefi Yorumbilgisi