- Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi
- Issue: 7
- NUREDDİN TOPÇU’NUN İSYAN AHLAKI PERPEKTİFİNDEN VAHDET-İ VÜCUT’ÇU BİR İSYAN ÖRNEĞİ: ŞEYH BEDRETTİN VE...
NUREDDİN TOPÇU’NUN İSYAN AHLAKI PERPEKTİFİNDEN VAHDET-İ VÜCUT’ÇU BİR İSYAN ÖRNEĞİ: ŞEYH BEDRETTİN VE VARİDATI
Authors : Mustafa Said Kurşunoğlu
Pages : 19-60
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2017-07-20
Article Type : Review
Abstract :Vahdet-i Vücut düşüncesi İbn-i Arabî’ye ait bir varlık felsefesi olarak kabul edilmekle birlikte, Hallac-ı Mansur, Sühreverdi Maktul, Şeyh Bedreddin gibi sufi düşünürlerde bireysel ya da toplumsal bir isyan ahlakının alt yapısını oluşturmuştur. Cumhuriyet dönemi aydınlarımızdan Nureddin Topçu’nun İslami temellerde bir isyan ahlakı ve sosyalizm inşası çalışmalarında Hallac-ı Mansur ve Şeyh Bedreddin’i örneklemesi dikkat çekicidir. Osmanlı Devleti’nin çözülmeye başladığı ve inkırazının kesinleştiği topraklar olarak Balkanların özellikle Bektaşilik bağlamında isyanlara ve kurumsal yapıdan çözülmelere yol açan bir Vahdet-i Vücut öğretisine sahiplik ettiği anlaşılmaktadır. Şeyh Bedreddin’a atfedilen Varidat adlı eseri onun Vahdet-i Vücut düşüncesini yorumladığı özgün bir eser olarak kabul edilmektedir. Eser fetret döneminin kaotik ikliminde devlet ve medrese kurumsallığına karşı bir meşruiyet sorunu oluşturmaya uygun bir içeriğe sahiptir. Eserin genel çerçevesini Vahdet-i Vücut düşüncesi çizmekle beraber yer yer Vahdet-i Mevcut olarak da yorumlanabilecek bir mahiyettedir. Bu eser ve temsil ettiği sufi temelli rasyonalite, müellifinin adına yürütülen gnostik nitelikli bir isyanın referans kaynaklarından biridir. Sufi bir zemine yerleşen ancak sahip olduğu gnostik ve ezoterik içerikle politik bir mücadele aracı haline getirilebilen Vahdet-i Vücut düşüncesi pozitivist jön Türk hareketinin ve Balkan kaynaklı politik muhalefetin de esin kaynağı olmuştur.Keywords : Vahdet-i Vücut, İsyan Ahlakı, Şeyh Bedreddin, Varidat, Cem’ü’l Cem