- Tefsir Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 2
- Teʾvîlâtü’l-Kurʾân’da İmam Mâtürîdî’nin Mu‘tezile Eleştirisi, yazar Esat Sabırlı (İstan-bul: İnsan Y...
Teʾvîlâtü’l-Kurʾân’da İmam Mâtürîdî’nin Mu‘tezile Eleştirisi, yazar Esat Sabırlı (İstan-bul: İnsan Yayınları, 1. Baskı, 2021), 406 Sayfa, ISBN 9786057406620.
Authors : Abdullah Karaca
Pages : 808-815
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2022-10-30
Article Type : Bookreview
Abstract :Teʾvîlâtü’l-Kurʾân’da İmam Mâtürîdî’nin Mu‘tezile Eleştirisi başlıklı kitap Sabırlı tarafından 2021 yılında tamamlanan "İmam Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân İsimli Tefsirinde Mu’tezilî Söylemin Eleştirisi” başlıklı doktora tezinin kısmî ekleme-çıkarma ve düzenlemelerle kitaplaştırılmış formudur. Önsözde mezhebi tartışmaların ve eleştiri kültürünün tefsir literatüründeki mühim pozisyonuna işaret eden Sabırlı, Mâtürîdî’nin Mu‘tezile’ye yönelttiği eleştirileri Kur’ân’ın anlaşılması ve yorumlanması bağlamında incelemeyi, böylece Mâtürîdî ile Mu‘tezilî söylemin tefsir paradigmaları arasındaki ayrışma zeminini ortaya koymayı amaçlamıştır. Çalışma Ehli Sünnet-Mu‘tezile ayrışmasının tefsirdeki izdüşümlerini tespit etmeyi de hedeflemiştir. Araştırmanın bir diğer gayesi de Mâtürîdî ve Mu‘tezilî yorumlar özelinde, tefsir eserlerinde kelâma doğru yönelen içerik evrilmesinin izlerinin takibine ışık tutmaktır. Zira Mâtürîdî ve Mu‘tezilî âlimlerin, eserlerinde çok yoğun bir düzeyde kelâmî muhtevaya yer vermeleri, kelâmî meselelerin tefsir kitaplarına taşınması ve bu meselelerin adeta tefsirleşmesi sürecinde önemli bir rol oynamıştır. Sabırlı aynı zamanda, Mâtürîdî’yi akılcılık temelinde Mu‘tezile’den daha ileri bir düzeyde konumlandıran söylemlerin sahici bir gerçekliğe tekabül edip etmediğini test etme arzusundadır. Eser içeriği itibariyle "Kelam tefsir ilişkisi”, "mezhebi tefsir” ve "tefsirde eleştiri geleneği” konularına ilgi duyan tefsir araştırmacılarına katkı sunacak niteliktedir. Eserde izlenen yöntem, erken döneme dair araştırma yapacak kimselerin nasıl bir yol izleyebileceği noktasında dikkate değer noktalar barındırmaktadır. Eserin yargılayıcı ve aşağılayıcı tavırlardan oldukça uzak olan dili de mukayese içeren araştırmalarda ilmi bir üslup sergileme zorluğunu aşmaya yardımcı olacak örnekler sunmaktadır. Çoğunlukla Mâtürîdî’nin görüşünü isabetli bulan yazarın ait olduğu mezhebin ne olduğu ve mezhebi aidiyetinin çalışmadaki değerlendirmelerine etki edip etmediği sorusunun bir okur tarafından cevaplanması mümkün değildir. En azından şu açıktır ve okurlar için yeterlidir ki, Sabırlı Mâtürîdî’nin görüşlerini takdir ederken tarafgirlik ve duygusallık içeren ifadeler kullanmamıştır. Çalışmanın oldukça yalın ve akıcı bir üsluba sahip olduğu da belirtilmelidir. Kanaatimizce kelâm ilmine dair müktesebatı olmayan tefsir araştırmacıları eseri kolayca okuyup anlayabilir.Keywords : Tefsir, Kelam, Mezhebi tefsir, Matüridi, Mu'tezile