- Tefsir Araştırmaları Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1
- Mâtüridî Bir Tefsir Geleneğinin Kurucusu Mudur? Mâtüridî’yi Esas Alması Bağlamında Ömer en-Nesefî’ni...
Mâtüridî Bir Tefsir Geleneğinin Kurucusu Mudur? Mâtüridî’yi Esas Alması Bağlamında Ömer en-Nesefî’nin Tevîl Meselesine Yaklaşımı Üzerine Bir İnceleme
Authors : Ömer Dinç
Pages : 341-364
Doi:10.31121/tader.1072522
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2022-04-30
Article Type : Research
Abstract :Tefsir tarihinin en özgün ve seçkin simalarından olan İmam Mâtürîdî’yi (ö. 333/944), kaleme aldığı Te’vîlâtu’l-Kur’ân eseriyle tefsir edebiyatını belirleyen bir müfessir olarak tanımlamak gerekir. Kur’an tefsiri açısından belirlediği yöntem ve anlayışla, hem kendi dönemindeki müfessirlerden ayrılmakta hem de kendisinden sonra gelen müfessirlerin referans aldığı bir konumda yer almaktadır. Zira Mâtürîdî’nin özellikle "tevîl” meselesindeki anlayışının sonraki tefsir edebiyatını belirlediği düşünülürse Mâtürîdî’nin kendisinden sonraki müfessirlerin tefsir sahasına olan bakışını da bir yönüyle belirlediği anlaşılmaktadır. Ayrıca Mâtürîdî, Hanefî mezhebine mensup bir müellif olarak oluşturduğu kelamî anlayışıyla birlikte, kendi mezhebi bağlamında günümüze ulaşan ilk tam tefsir eserinin sahibidir. Bu noktada Mâtürîdiyye kelam ekolünün kurucu şahsı olan Mâtürîdî’nin, Hanefî kimliğinden kopmadan kendine özgü bir tefsir geleneğinin de kurucusu olduğu varsayımından hareket edebiliriz. Görebildiğimiz kadarıyla bu varsayımı destekleyecek somut bir örnek olarak Mâtürîdîlik mezhebinin en önemli temsilcisi olan ve aynı zamanda bir tefsir eseri kaleme alan Ömer en-Nesefî’yi (ö. 537/1142) merkeze alabiliriz. Mâtürîdî’nin kelamî düşüncesini geliştiren ve sonraki nesillere taşınmasında kilit bir rol oynayan Nesefî’nin, telif ettiği et-Teysîr fi’t-Tefsîr eserinde Mâtürîdî’nin tefsir perspektifini benimsediği ve Mâtürîdî’nin tefsir-tevîl ayrımında çizdiği teorik çerçeveyi geliştirdiği görülmektedir. Biz de bu çalışmamızda Nesefî’nin sözünü ettiğimiz eserinde "tevîl” meselesine yaklaşımını incelemek suretiyle onun Mâtürîdî’yi hangi açılardan ne kadar referans aldığı, onu tefsirde ne ölçüde otorite kabul ettiği, Mâtürîdî’nin bir tefsir geleneği oluşturma başarısının Nesefî’deki izlerinin neler olduğunun tespitine yer vereceğiz.Keywords : Tefsir, Kur’an, Te’vîl, Mâtürîdî, Ömer en-Nesefî, Hanefî, Tefsir Geleneği.