- Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi
- Vol: 23 Issue: 45
- Dâvûd el-Kayserî’nin Tâiyye Şerhinde "İttihad Makāmı"
Dâvûd el-Kayserî’nin Tâiyye Şerhinde "İttihad Makāmı"
Authors : Zeliha Öteleş
Pages : 67-82
View : 18 | Download : 5
Publication Date : 2021-01-07
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı entelektüel geleneğinin oluşmasında İbn Arabî ve İbnü’l-Fârız te’siri, Dâvûd el-Kayserî’nin te’lifleri aracılığıyladır. Osmanlı Devletinin ilk baş müderrisi olması, bu te’sirin yaygın ve kalıcı olmasını sağlamıştır. İbn Arabî’nin Türk düşüncesi üzerindeki te’sirleri hakkında yapılan çalışmalar devam ederken; İbnü’l-Fârız te’siri ihmâl edilmiş görünmektedir. Osmanlı entelektüellerinin, İbnü’l-Fârız’ın en meşhur kasîdelerinden olan Hamriyye (Kasîde-i Mîmiyye) ve Tâiyye (et-Tâiyyetü’l-Kübrâ) kasîdeleri üzerine te’lif ettikleri onlarca şerhin mevcûdiyetini görmek, İbnü’l-Fârız te’sirinin sâdece bir boyutudur. Sûfîlerin tenkîd edilmelerine sebep olan "ittihâd” mefhumunun Dâvûd el-Kayserî nazarından İbnü’l-Fârız beyitleriyle nasıl şerh edildiğini ele aldığımız bu çalışmada, İbnü’l-Fârız beyitlerinde "vahdet” ve "ittihâd” kavramlarının birbiriyle olan ilişkisine işâret etmek, her ne kadar vahdet-i vücûd mektebi içinde zikredilmese de beyitlerinin ekseriyetle vahdet-i vücûd mektebine mensup şârihler tarafından şerh edilmesi, sûfî şâirin bu mektep içindeki te’sirinin aktarılmasını gerekli kılmıştır. İbnü’l-Fârız’ın vahdet-i vücûd anlayışına etkileri üzerine uzun soluklu çalışmalar gerektiği muhakkaktır. Bu anlayışın Osmanlı Devleti’ndeki ilk mümessili olan Dâvûd el-Kayserî nazarından İbnü’l-Fârız beyitlerinde "ittihâd makāmı” hakkındaki bu kısa çalışmamızın asıl gāyesi, vahdet-i vücûd anlayışının şekillenmesinde İbnü’l-Fârız te’sirini hatırlatmaktır.Keywords : Dâvûd el-Kayserî, İbnü’l-Fârız, İttihâd, Seyr u Sülûk