- Tarih ve Gelecek Dergisi
- Vol: 9 Issue: 2
- Abbâsîler Döneminde Irak Hac Kafilelerine Düzenlenen Saldırılar
Abbâsîler Döneminde Irak Hac Kafilelerine Düzenlenen Saldırılar
Authors : Haci ATAŞ
Pages : 333-357
View : 28 | Download : 34
Publication Date : 2023-06-18
Article Type : Research Article
Abstract :Hac yollarının güvenliği meselesi İslâmiyet öncesine kadar giden ve bölge insanını yakından ilgilendiren konulardan biridir. Çöllerde, hayatlarını yağma ve soygunla sürdüren Araplar, hac kervanlarını bir geçim aracı olarak görür ve fırsat bulduklarında bu kervanları yağmalardı. Bu yüzden Araplar on iki aydan dördünü haram ay olarak ilan etmek suretiyle bu problemin üstesinden gelmeye çalışmışlardır. İslâm’ın bölgede güç kazanmasıyla beraber Araplar’ın büyük çoğunluğu İslâm’ı tercih etmiştir. Müslüman olmadan önce çöllerde, geçimlerini baskın ve soygunlarla yürüten Bedevî Araplar’ın büyük bir kısmı İslâm ordusuna dâhil edilmiştir. Bu uygulama onların fetihlerle meşgul olmasını sağlamıştır. Böylece Müslümanlar uzun yıllar güvenli bir şekilde hac yolculuğuna çıkabilmiştir. Ancak Abbâsîler’in ilk asrından sonra siyasî istikrarın bozulmasıyla birlikte hac yollarının güvenliği yeniden önem kazanmıştır. Özellikle, Horasan ve Irak tarafından yola çıkan kafileler uzun ve meşakkatli bir yolculuğu göze almak zorundaydı. Buna bir de yağmacı grupların saldırıları eklenince bu yol iyice tehlikeli bir hâl almıştır. Abbâsîler dönemindeki otorite boşluğundan faydalanarak hac kafilelerine saldıran gruplar arasında çeşitli kabilelere mensup bedevî Araplar bulunmaktadır. Dinî, siyasî ve ekonomik sebeplerle ortaya çıkan Karmatîler de hac kafilelerini hedef alan diğer bir gruptur. Bu saldırıların çoğu ciddi oranda mal ve can kaybı ile sonuçlanmıştır. Bu çalışmada Abbâsîler döneminde Irak hac kafilelerine düzenlenen saldırılar ele alınmıştır. Bu saldırıların arkasında yatan sebepler ve bunlara karşı alınan tedbirler de çalışmamız kapsamında değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Siyasî ve ekonomik istikrarın kaybolduğu dönemlerde, hac kafilelerine yönelik saldırıların artış gösterdiği görülmüş; bu süreçte, bazı bedevî kabileler ve isyancı grupların hac kafilelerini bir geçim kaynağı olarak gördüğü tespit edilmiştir.Keywords : İslâm Tarihi, Irak Hac Kafileleri, Bedevîler, Karmatîler, Abbâsîler