- Tarih ve Gelecek Dergisi
- Vol: 8 Issue: 4
- Activities of Hemavend Tribe in Eyalet of the Archipelago (Eyālet-i Cezāyir-i Baḥr-i Sefīd in Ottoma...
Activities of Hemavend Tribe in Eyalet of the Archipelago (Eyālet-i Cezāyir-i Baḥr-i Sefīd in Ottoman Turkish) (1889 -1905)
Authors : Arzu BAYKARA TAŞKAYA
Pages : 950-982
Doi:10.21551/jhf.1191966
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2022-12-22
Article Type : Research
Abstract :Bir Kürt aşireti olan Hemavend asıl yerleşim yerleri olan Kerkük, Halep ve Musul’dan Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti ‘ne özellikle Sakız ,İstanköy ve Rodos Adasına sürgün getirilmişlerdir. Toplam sayıları 200’ e yakın olan bu Kürt nüfus , sürgün yeri olan bu vilayeti havası başta olmak üzere emniyetsizlik ve düzensizlik sebebiyle kalacak bir yer olarak görmemişlerdir. Bu vilayetten firar ederek durumlarını daha da kötü hale getiren Hemavendlilerin ailelerinden ayrı olarak yaşamaları hayatlarını daha da kötü duruma sokmuştur. Vilayetin Rodos ve Limni,Sakız gibi sancaklarının çeşitli yerlerine kalan bu halkın devlete verdiği maddi yük de vilayetin çeşitli kaynaklarından karşılanmaya çalışılmıştır. Aşiretin devletten başlıca talepleri kendilerinin hayat koşullarına daha uygun olarak gördükleri Musul ,Şam Halep,Adana gibi vilayetlere gitmek için izin vermesidir. Aşiretteki hanelerin bu şekilde parçalandıkları için bir araya gelmek talebinde bulundukları evraklar arşivde oldukça fazladır.Devlet bu haneleri başka vilayetlere göndermektense yevmiyelerini artırmayı tercih etmiştir. Bu insanların geçimini temin etmesi için devlet belli bir miktar yevmiye bağlamış, geçinemediklerini belirten aşiret mensupları sürekli yevmiyelerinin artırılması talebinde bulunmuştur. Aşiret bireylerinin kaldıkları yerler genellikle kalabalık ve sağlık koşullarından uzak olan hanelerdir. Devletin maalesef haklı sebeple Hemavend aşiretlerini memleketlerinden sürdüğü kabul edilse de bu insanlar perişan bir duruma düşmekten kurtulamamıştır. Sürgünlerin bazılarının affedilmesi devletin vicdani yapısını göstermesine güzel bir örnektir. Başbakanlık Osmanlı Arşiv belgelerinden yararlanılan makalemiz Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayetindeki Hemavend aşiretinin yaşadığı koşullar, sayıları, arşive yansıyan evraklarla aydınlatılmaya; Osmanlı Devletinin sosyal ve ekonomik tarihinin bir kesiti vermeye çalışılmıştır. Makalede Hemavend Aşireti’nin XIX. yüzyılın sonlarından itibaren Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti ‘ne yerleşmeleriyle birlikte meydana gelen ekonomik sıkıntı ile asayiş sorunlarını da tespit edilmiştir.Keywords : Hemavend Aşireti, sürgün, Firari