- Tarih ve Gelecek Dergisi
- Vol: 8 Issue: 3
- Montreux Boğazlar Sözleşmesinin Ermeni Basınındaki Yansımaları
Montreux Boğazlar Sözleşmesinin Ermeni Basınındaki Yansımaları
Authors : Haçadur NERSESOĞLU
Pages : 846-858
Doi:10.21551/jhf.1163063
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2022-09-30
Article Type : Research
Abstract :Stratejik önemi nedeniyle İstanbul ve Çanakkale Boğazları, tarih boyunca birçok devletin egemenliği altına almak istediği bölgeler olmuştur. Özellikle XVIII. yüzyılda Rusya’nın Karadeniz’de büyük bir güç olması hem Osmanlı Devleti hem de Avrupalı Devletler için tehdit olmaya başlamıştır. Boğazlar Sorunu olarak adlandırılan bu süreç Lozan Antlaşmasına kadar devam etmiştir. Lozan Antlaşmasıyla Boğazlardan geçişin serbest olduğu, boğazların iki yakasının askerden arındırılacağı ve boğazların geçişinin uluslararası bir komisyon tarafından idare edileceği kararı alınmıştır. Ancak İtalya’nın Doğu Akdeniz ve Balkanlarda yürütebileceği faaliyetlerden kaygı duyan Türkiye, Lozan Antlaşması’nda boğazların askerden arındırılması hükmünün kaldırılması için harekete geçmiş ve bu konuyu ilk olarak 1933 Mayıs’ında düzenlenen Londra Silahsızlandırma Konferansı’nda gündeme getirmiştir. Bu süre zarfında İtalya’nın Habeşistan’a saldırması ve Almanya’nın Versailles [Versay] Antlaşması’na aykırı hareket ederek Ren bölgesine asker yerleştirmesi, Türkiye’nin Lozan Konferansı’na katılan ülkelere 11 Nisan 1936 tarihinde nota vermesine yol açmıştır. Yaşanan olayların ardından İsviçre’nin Montreux şehrinde görüşmeler başlamış ve 20 Temmuz 1936 tarihinde Montreux Boğazlar Sözleşmesi imzalanmıştır. Söz konusu sözleşme ile Türkiye Boğazlar üzerinde tam kontrol hakkını elde etmiş ve barış zamanı sivil gemilerin serbest geçişi garanti altına alınmıştır. Ayrıca Türkiye İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında kontrol ile savaş gemilerinin geçişini düzenleme hakkını kazanmıştır. Böylece gelecekte yaşanabilecek problemlerin önüne geçilmiştir. Nitekim, 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasıyla Karadeniz kıyılarına uzanan bu bölgede zorlu bir süreç başlamıştır. Rusya’nın hamlesi boğazların durumunu yani 1936 Montreux Boğazlar Sözleşmesi’ni tekrar gündeme getirmiştir. Çalışmanın amacı Montreux Boğazlar Sözleşmesi’nin önemini ve sözleşmenin imzalandığı dönemde Ermeni basın organlarının tutumunu aktarmaktır. Çalışmada Türkiye ve yurt dışında yayımlanan Ermenice gazete ve dergilere yer verilecektir. Söz konusu gazetelerde kaleme alınan köşe yazıları ve haberler incelenecektir.Keywords : Çanakkale Boğazı, İstanbul Boğazı, Karadeniz, Montreux Boğazlar Sözleşmesi, Ermeni Basını