Türk Yorgan Sanatı ve Şanlıurfa’da Geleneksel Yorgancılık
Authors : Ümit Buğrahan ÖZCAN, Ayşe BOZKAYA
Pages : 927-958
Doi:10.21551/jhf.1026538
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2021-12-29
Article Type : Research
Abstract :Örtünmeye yarayan, iki kumaş arasının genel olarak yünden ya da pamuktan oluşan bir dolgu malzemesi ile doldurulup dikilmesi ile elde edilen geniş örtü olarak tanımlanan "yorgan” ın ilk örnekleri, hayvan postlarıdır. Göçebe kültürüne sahip Türklerin ilk yorgan örnekleri, hayvan postları ve keçe teknikli örtülerdir. Yorgancılık ve yorgancı esnafı Anadolu’da özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde en parlak konumuna ulaşmıştır. Cumhuriyet döneminde de gelişimini devam ettiren yorgancılık hemen hemen ilimizde varlığını sürdürmüştür. Bu illerimizden biri de Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa, sahip olduğu konumu itibarıyla tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerin izlerini de barındırmıştır. Bununla birlikte halıcılık, kilimcilik, bakırcılık, keçecilik, tesbihçilik gibi birçok köklü el sanatlarımıza da ev sahipliği yapmıştır. Yorgancılık da burada yapılmış ve yapılan bir meslek olmuştur. Yapıldıkları dönemin birer tarihi belgesi niteliğinde olan yorganlar zamanla kompozisyonlarında zenginlik kazanmış ve çeyizlerin vazgeçilmez ürünlerden biri olmuştur. Fakat yorgancılık, teknolojinin, sanayinin gelişmesi ve buna bağlı olarak yaşam şeklinin ve koşullarının değişimi sonucu birçok yöremizde olduğu gibi Şanlıurfa’da da geçmişteki değerini kaybetmeye başlamış ve unutulmanın eşiğine gelmiştir. Yüncü esnafının da sayısı bu etkenlere bağlı olarak iyice azalmıştır. Günümüzde Şanlıurfa merkezde bu mesleği yapan yalnızca iki usta kalmıştır. Yorgan ustası Murat Rendecioğlu, Ali Kemendi ve yöreye yün temin eden yüncüler, eski zamanlarda burada birçok keçe, hallaç, yün ve yorgan dükkânının olduğunu belirtmişlerdir.Keywords : Şanlıurfa, El Sanatları, Yorgan, Yorgancılık, Yüncülük