- Tarih ve Gelecek Dergisi
- Vol: 6 Issue: 2
- 1 ve 11 Numaralı Sivas Ahkâm Defterlerindeki Padişah Hasları İle İlgili Şikâyet Hükümlerinin Mukayes...
1 ve 11 Numaralı Sivas Ahkâm Defterlerindeki Padişah Hasları İle İlgili Şikâyet Hükümlerinin Mukayesesi
Authors : Ali AÇIKEL, Yılmaz KILIÇ
Pages : 616-640
Doi:10.21551/jhf.753069
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-22
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı tımar siteminde dirlikler has, zeamet ve tımar olmak üzere üçe ayrılılırdı. Has dirliklerinin padişah hasları, hanedan mensubu hanımlara verilen paşmaklık hasları, vüzera ve ümera hasları ve diğer üst düzey görevli hasları olmak üzere pekçok çeşidi vardı. Has dirlikleri Rumeli ve Anadolu’daki eyaletlerde birçok vergi kaynaklarından beslenmekteydi. Anadolu’da bulunan Sivas eyaletinden de muhtelif has dirliklerine kaynak aktarılmıştı ve bunlar arasında padişah hasları ilk sırada yer almaktaydı. Bu çalışmada 1 ve 11 numaralı Sivas Ahkâm Defterlerinde kayıtlı padişah hasları ile ilgili şikâyet hükümleri incelenmiştir. 1 numaralı ahkâm defteri 1742-1744 ve 11 numaralı ahkâm defteri 1765-1767 yılları arasında Sivas eyaletinden Divan-ı Hümayun’a yansıyan şikâyetlere dair hükümleri içermektedir. Bu defterlerdeki ümera hasları ile zeamet ve tımar dirliklerine dair hükümlerin incelenmesinden tımar sisteminde bozulma emaretleri tespit edilmiştir. Benzer bir bozulmanın Sivas eyaletindeki padişah haslarında da olup olmadığı incelemeye değer görülmüştür. 1 ve 11 numaralı Sivas Ahkâm Defterlerinden padişah hasları ile ilgili toplam 79 şikâyet hükmü tespit edilmiştir. Bu hükümler önce trankribe edilmiş, sonra özetlenmiş ve ardından davalar kategorize edilerek yorumlamaya çalışılmıştır. Temel olarak "Padişah haslarında yaşanan problemler ne sebeple meydana gelmiş ve nasıl çözümler üretilmiştir?” ve "padişah hasları ile ilgili dava sayılarında dramatik bir artış yaşanıp yaşanmadığı” sorularına cevap aranmıştır. Elde edilen sonuçlar ışığında yukarıda belirttiğimiz sorulara cevap aranmış ve ulaşılan cevaplar tartışılmıştır.Keywords : Sivas, Kadı, Hüküm, Defter