- Tarih ve Gelecek Dergisi
- Vol: 5 Issue: 3
- Safevi Devleti Kurulmadan Önce Erdebil Dergâhı Şeyhlerinin Siyasi Faaliyetleri
Safevi Devleti Kurulmadan Önce Erdebil Dergâhı Şeyhlerinin Siyasi Faaliyetleri
Authors : Şaban Cem TUYSUZ
Pages : 724-753
Doi:10.21551/jhf.646539
View : 10 | Download : 5
Publication Date : 2019-12-27
Article Type : Research
Abstract :Moğol egemenliği döneminde Azerbaycan’da kurulan Erdebil dergâhı, diğer sufi anlayışlardan farklı olarak siyasi amaçlarla hareket etmiş, Ortadoğu’nun kaos ortamında Müslüman Türkler için umut kaynağı olmuştur. Kuzeyde Deşt-i Kıpçak’tan güneyde Yemen’e, batıda Akdeniz sahillerinden doğuda Seylan’a (Sri Lanka) uzanan geniş bir sahada dini ve siyasi faaliyetler göstermiş, sonunda Sasanilerden sonra ilk kez İran’ı tek bayrak altında birleştiren Safevi İmparatorluğu’nu kurmuştur. Kurulduğu andan itibaren siyasi işaretler gösteren dergâh, diğer dergâhlara oranla çok daha geniş bir sahada faaliyet gösterdiği için bölge siyasetinde bir aktör konumuna gelmiştir. Bu nedenle dergâhın şeyhleri Moğollardan başlayarak, Timurlular, Çobanoğulları, Celayirliler, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Osmanlılar ile bir takım siyasi ve dini ilişkiler kurmuştur. Bu ilişkilerin sonucunda bir tasavvuf hareketini askeri bir harekete dönüştürerek 234 yıl boyunca İran’a egemen olacak bir devletin temellerini atmışlardır.Keywords : Erdebil Dergâhı, Safeviler, Kızılbaş, Türkmen