- Tarih İncelemeleri Dergisi
- Vol: 35 Issue: 1
- İstanbul Meyhânelerinde Sıra Dışı Eğlenceler: 17. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Müzik, Raks ve Cinsellik...
İstanbul Meyhânelerinde Sıra Dışı Eğlenceler: 17. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Müzik, Raks ve Cinsellik
Authors : İhsan ERDİNÇLİ
Pages : 101-132
Doi:10.18513/egetid.769953
View : 15 | Download : 3
Publication Date : 2020-07-23
Article Type : Research
Abstract :Meyhâneler, İstanbul’un fethiyle birlikte ilk olarak Galata’da gayrimüslimlere tanınan imtiyazlar çerçevesinde varlıklarını sürdürmeye devam etmiştir. Zaman içerisinde İstanbul geneline yayılan meyhâneler, belirlenen sınırlar aşıldığında 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren pek çok kapatılma ve yasaklanma müdahalelerine maruz kalsalar da, varlıklarını sürdürmüşlerdi. Meyhâneler, temelde içki, meze ve yiyecekler eşliğinde müşterilerine sohbet ve eğlenme imkânı sunan sosyalleşme mekânlarıydı. Hatta hepsinde olmamakla birlikte bazı meyhâneler, birtakım sıra dışı unsurlarla diğerlerinden farklılaşmışlardı. Bu çalışma, söz konusu unsurlardan müzik, raks ve özel niteliklere sahip meyhâne çalışanlarını ele almaktadır. Müzik, raks ve köçekler ile tavşanoğlanları gibi rakkaslar birçok çalışmada çeşitli yönleriyle incelenmiştir. Ama sözü edilen unsurların meyhânedeki eğlenceler ile ilişkisi üzerinde pek durulmamıştır. Burada ise fizikî güzellikleri, yetenekleri ile öne çıkan köçek, tavşanoğlanı gibi rakkaslar ile meyhânelerin daimî çalışanlarının eğlencelere kattıkları cinsellik motifi ele alınmaktadır. Çalışmada, söz konusu unsurların bazı meyhâneler tarafından müşterilerinden müdavim yaratmak amacıyla kullanıldığı ileri sürülmektedir. Konu, Osmanlı kroniklerine, mümkün olduğu ölçüde arşiv belgelerine, seyahatnamelere ve imparatorluğun son döneminde yazılmış edebî eserlere veya gözlemlere dayanarak incelenmiştir. Kullanılan malzemenin sınırlı sayıdaki arşiv malzemesinden daha ziyade literal olmasının sebebi, incelenen konunun uzun bir dönemde nasıl algılandığı veya tasvir edildiğini ortaya koyabilmektir. Esasen makaleye konu olan olgunun uzun bir dönemde ele alınmasının sebebi de sürekliliğini gösterebilmektir.Keywords : İstanbul, meyhâne, müzik, raks, cinsellik, Osmanlı Devleti