Osmanlı Ülkesinde Son Safevî Şehzâdeleri: Sam Mirzâlar
Authors : Ömer Işbilir
Pages : 239-254
View : 14 | Download : 7
Publication Date : 2020-08-28
Article Type : Research
Abstract :On sekizinci yüzyıl başlarında İran’da meydana gelen karışıklıklardan sonra Safevî hanedânı sona ermiş ve bunun neticesi olarak hanedân mensubu bazı şehzâdeler aralıklarla Osmanlı Devleti’ne sığınmışlardır. Osmanlı Devleti, başlangıçta bunlardan siyasî olarak istifade etmek istemiş ve bu maksadla ilk iltica eden Safî Mizâ’yı şah ilan ederek İran tahtına iclâs etmeyi hedeflemişti. Ancak bu arzusunu gerçekleştirme fırsatı bulamamıştır. Osmanlı Devleti, Safî Mirzâ’dan umduğunu bulamamış olmasına rağmen, daha sonra yine Şah Hüseyin’in ve Tahmasb’ın oğlu oldukları iddiasıyla gelen iki Safevî şehzâdesinin ilticâlarını kabul etmekte tereddüd göstermemiştir. Her ikisinin de adları Sam olan bu şehzâdeleri, önce Sinop’ta, daha sonra Şah Hüseyin’in oğlu olan Sam Mirzâ’yı Limni Adası’nda, Tahmasb’ın oğlu olan Sam Mirzâ’yı ise Sinop’tan sonra kısa süre Rodos Adası’nda ve nihayet Gelibolu’da iskân etmiştir. Safevî şehzâdelerinin yanlarında kalabalık aile efradı ve yine hatırı sayılır miktarda maiyet halkı vardır. İkamet ettikleri her yerde, günlük geçimlerini temin etmek maksadıyla kendilerine gümrükten veya cizye kaleminden tahsîsâtlar verilmiş, sıkıntı çekmemelerine ihtimam edilmiştir. Bununla beraber şehzâdelerin hareketleri sürekli gözetim altında tutulmuş, izinsiz olarak iskân edildikleri yerden bir başka yere gitmelerine asla müsaade olunmamıştır. Şah Hüseyin’in oğlu Sam Mirzâ Limni Adası’nda, Tahmasb’ın oğlu ise Gelibolu’da vefat etmiş ve her ikisi de vefat ettikleri yerde defnedilmişlerdir. Kendilerine tayin edilmiş olan tahsîsât, vefatlarından sonra eşlerine, çocuklarına ve maiyet halkına taksim olunmuş, aile efradından vefat eden olduğunda da maaşı hazineye alınmayıp yine ailenin sağ kalan ferdleri arasında paylaştırılmıştır. Her iki Sam Mirza’nın çocukları ve ahfâdı, babalarının vefatından sonra İran’a dönmeyi tercih etmemişler ve Osmanlı topraklarında hayatlarını idame ettirmişlerdir. Bunlarla alakalı belgelerden Osmanlı Devleti’nin son anına kadar bu topraklarda kaldıkları anlaşılmaktadır.Keywords : Sam Mirzâ, Safî Mirzâ, Safevî şehzâdeleri, İran, Nadir Şah