- Tarih Araştırmaları Dergisi
- Vol: 29 Issue: 47
- Pîrî Reis’in Hürmüz Seferi ve İdamı Hakkındaki Türk ve Portekiz Tarihçilerinin Düşünceleri...
Pîrî Reis’in Hürmüz Seferi ve İdamı Hakkındaki Türk ve Portekiz Tarihçilerinin Düşünceleri
Authors : Ertuğrul Önalp
Pages : 1-21
Doi:10.1501/Tarar_0000000453
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2010-05-01
Article Type : Research
Abstract :Portekizliler Basra Körfezi’nin girişindeki Hürmüz Adası’nı 1515 yılında ikinci defa fethederek bu körfez yoluyla yapılan ticareti kontrol etme imkânına sahip oldular. Ama Osmanlının hâkimiyeti altındaki Aden’i ele geçiremedikleri için Kızıldeniz ile Hindistan arasındaki Müslüman ticaretine engel olamadılar. Osmanlı Devleti, hem Kızıldeniz’in güvenliğini sağlamak hem de Hint Okyanusu’nda Portekizlilere karşı mücadelede etmek amacıyla 1525 yılında Süveyş’te bir deniz üssü kurdu. Buradaki donanmanın başına 1547 yılında Pîrî Bey (Pîrî Reis) getirildi. O sıralar Osmanlıların Hint Okyanusu’ndaki yegâne limanı olan Aden’de yerli Araplar isyan ederek hâkimiyeti ele geçirmişlerdi. Pîrî Reis, Portekizlilerin himayesine girmeye meyilli olan Aden şeyhinin isyanını 1549 yılında bastırarak burasını yeniden Osmanlı hâkimiyetine dâhil etti. Bu başarısından sonra Kanunî Sultan Süleyman ona yeni bir görev verdi. Buna göre, Süveyş’ten donanmasıyla Basra’ya gidecek ve oradaki 15.000 askeri aldıktan ve diğer gemileri donanmasına dâhil ettikten sonra ani bir harekâtla Hürmüz Adası’nı ele geçirecekti. Bu harekâtı başarıyla gerçekleştirebilmesi için Basra’ya ulaşana kadar Portekizlilerin husumetine yol açacak bir davranıştan kaçınması gerekiyordu. Ne var ki, Pîrî Reis Basra’ya ulaşmayı beklemeden önce Maskat’ı yağmaladı, daha sonra kendi donanmasıyla ve kuvvetleriyle Hürmüz kalesini muhasara etti. Hürmüz’deki Portekiz garnizonu hazırlıklı olduğundan kuşatmaya uzunca bir süre direndi. Pîrî Reis kaleyi fethedemeyeceğini anlayınca kuşatmayı kaldırarak Basra’ya çekildi. Orada Basra beylerbeyi Kubad Paşa’nın kendisini soğuk bir şekilde karşılaması ve kadırgalarına kürekçi temin etmede yardımcı olmaması üzerine Süveyş’e dönmek niyetiyle ganimetle yüklü üç kadırgayla Basra’dan ayrıldı. Fırtınalı bir gecede Portekizlilere fark ettirmeden Hürmüz Boğazı’nı aşmaya muvaffak oldu. Mısır’a geldiğinde tutuklandı ve daha sonra gönderilen padişah fermanı uyarınca Kahire’de boynu vurularak idam edildiKeywords : Pîrî Reis, Portekizliler, Hürmüz, Basra Körfezi