- Tarih Araştırmaları Dergisi
- Vol: 37 Issue: 64
- Hybrid beings and representation of power in the prehistoric period
Hybrid beings and representation of power in the prehistoric period
Authors : Sevgi Dönmez
Pages : 97-124
Doi:10.1501/Tarar_0000000695
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2018-10-01
Article Type : Research
Abstract :MÖ 40 binlerde Üst Paleolitik dönemin başlaması ile birlikte, insanın bilişsel ve sembolik dünyasının gelişiminde büyük bir değişim ortaya çıkar. Karışık varlıkların tasvirli sanat eserlerinde ilk defa ortaya çıkışı, Üst Paleolitik avcı kültürlerin gelişimi ile paralellik göstermiştir. Karışık varlık figürlerinin ortaya çıkışında, avcı kültürler içerisinde yaygın bir inanç sistemini oluşturan şamanizmin ilkel biçimlerinin etkisi söz konusudur. Doğada güçlü ve zeki olana özenme, insanın fiziksel ve zihinsel kapasitesini bu güçle birleştirme arzusu, karışık varlık figürlerinin doğuşunun ana dinamiklerinden biridir. Dünyayı türler arası geçirgenliğe sahip, hayvansal bir duyarlılık ve canlılıkla algılayan Üst Paleolitik dönem insanın bilişsel dünyasında şeyler ve insan aynı düzlemde ve bir bütünlük içinde yer alıyor olmalıydı. Bu bütünlüğün ve "birlik” algısının kırılmasında, avcının, aynı düzlemde, aynı ruhsal birlik içerisinde yer alana karşı uyguladığı yasaklanmış şiddet olgusunun yarattığı korku ve gerilim, mitik düşünce yoluyla dengelenmeye çalışılmıştır. Yasaklanmış şiddet, kurban ile özdeşleşen bir bilinç durumu yaratmıştır. Üst Paleolitik ile başlayan bu yeni sembolik bilinç, güçlü ve vahşi olana yönelen şiddetin yarattığı gerilim ve korkunun kontrolünü, kurbanın gücü ile özdeşleşerek dengelemeye çalışmıştır. Başlangıçta insanhayvan karışık varlıkların sunumları söz konusu iken, Neolitik dönem ile birlikte, ilk defa iki farklı hayvan ve insan birleşimi karışık varlıkların da ortaya çıkması, insanın bilişsel gelişiminin ulaştığı seviyeyi göstermesi bakımından önemlidir. Avcı toplayıcı toplumlarda kültürel geçirgenlik, devamlılık ve hareketlilik oldukça yaygın olduğundan bu çalışma, özellikle karışık varlık sembollerinin yoğun olarak görüldüğü iki bölge, Üst Paleolitik Avrupa ve Neolitik dönem Yakındoğu’ya odaklanmıştırKeywords : Karışık Varlıklar, Sembolik Eşik, Avcı Toplayıcı Kültürler