- Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 49
- TÜRK AİLE KÜLTÜRÜNDE DİNİN DEĞİŞİMİ: AKDENİZ KÖYÜNDE EVLİLİK DEĞERLERİ ÜZERİNE UYGULAMALI BİR ARAŞTI...
TÜRK AİLE KÜLTÜRÜNDE DİNİN DEĞİŞİMİ: AKDENİZ KÖYÜNDE EVLİLİK DEĞERLERİ ÜZERİNE UYGULAMALI BİR ARAŞTIRMA
Authors : Şaban Erdiç
Pages : 167-183
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2022-12-20
Article Type : Research
Abstract :Türk köyü modernleşme yanı sıra küreselleşmenin yaydığı yeni tüketim alışkanlıkları ile bugün önemli bir değişim süreci içinde bulunmaktadır. Bu gelişmeler orada davranışın yaslandığı kalıplar, roller, statüler, kurumsal ilişkiler ve nihayet kültür bağlamındaki basit bir değişimin çok ötesinde gündelik hayatın danışma çevresini yeniden inşa etmeye yönelen bir zihniyet dönüşümü yaratmıştır. Bu değişimler yaşanırken köyde aile de gerek dayandığı epistemolojik temeller gerekse bunların ürettiği ilişkiler bakımından hızlı bir şekilde yeni bir gerçeklik ve grup tasarımına doğru yol almıştır. Bir dinî toplumsallaşma alanı ve aynı zamanda evrensel tabii dinî grup olma niteliği devam etmekle birlikte aile bu tarihsel bağlam içinde din ile ilgili rollerinden bir kısmını ya öteki seküler alanlarla paylaşmak ya da onlara devretmek durumunda kalmıştır. Bu genel problem çevresi ve sayıltılarla makale, bir Akdeniz köyü olan Yuva’daki evlilik folkloru üzerinden Türk aile kültüründe dinin değişimini incelemiştir. Çalışma belli bir tarihi, coğrafi, sosyoekonomik ve kültürel çevre ile bağlantılı ve belirtilen sınırlılık içinde Yuva köyündeki dinî değişimi bazı kavramsallaştırmalar yardımıyla anlama ve açıklama amacı gütmektedir. Makale Yuva’da dinî değişimin tarihsel ve epistemolojik arka planına inmeye çalışmış ve bu değişimi tetikleyen bilinç düzeylerinin hangi sosyoekonomik, kültürel gelişmelerle bağlantılı olabileceğini sorunsallaştırmıştır. Bu yönüyle araştırma literatürdeki çalışmalardan kavramsal, kuramsal ve metodolojik bakımlardan önemli ölçüde farklılaşmıştır. Literatürde kırsal Türkiye’deki dinsel değişme genel makro değişimin bir sonucu olarak görülmüş ve araştırmacılar tarafından önceden tayin edilmiş birtakım kavramlar altında modernleşmeyi açıklayan bir perspektifle ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu sebeple söz konusu değişim bu çalışmalarda bireyi, onun bilinç düzeyini, gerçekliğin arka planını göz ardı eden ve doğal olarak doğrusal ilerleyen bir modernleşme modeli çerçevesinde ele alınmıştır. Nitel bir yöntem dâhilinde ele alınan bu çalışma ise bir örnek olay araştırması olarak planlanmıştır. Araştırma verileri katılımlı gözlem ve farklı yaş, eğitim, meslek kategorilerine mensup katılımcılarla yapılan mülakatlar ile elde edilmiştir. Makale mikro sosyolojik bir bakış açısından hareketle Yuva köyünde dinsel değişimin gelenek, modernleşme ve kitleselleşme bağlamlarında bireylerin farklı kurumsal etkileşimleri ile şekillendiği hipotezlerini merkeze alarak olgu merkezli, tarihsel ve fenomenolojik bir çözümleme sunmuştur. Ulaşılan bulgulara göre Yuva uzunca bir gelenekleşme süreci sonrası 1970’lerden itibaren kasabalaşma sürecine girmiştir. Bu tarihsel bağlamda ziraileşme, teknolojileşme, bürokratikleşme gibi yeni kurumsal ilişkilerin yaydığı bilinç düzeyleri daha genç üyelerde evlilikle ilgili değerlerin dini çevresinin sorgulanması yönünde yeni etkileşim ağları yaratırken çoğunlukla topluluğun daha yaşlı üyeleri arasında söz konusu değerlerle ilgili dinsel çeşitliliğin artması yönünde bir tepkiselliğe sebep olmuştur. Ancak bu modernleşme ilişkileri 2000’li yılların başında yeni ve daha sistemli bir iktisadileşme yaratmış ve takip eden yıllardaki okullaşma ve kentleşme köyde kitleselleşmenin yaygınlaşmasını tetiklemiştir. Yuva’da yeni bir zihniyet dönüşümü anlamına gelen bu gelişmeler köydeki genel toplumsal ilişkilerin ve ortak mirasın danışma çevresini çok büyük ölçüde geleneksel çevresinden seküler alanlara kaydırdığı gibi evlilikle ilgili değerler konusunda da dinin mevkiini tahrip etmiştir. Bugün Yuva’da evlilikle ilgili uygulamalarda din çok büyük ölçüde gelenekteki merkezi rolünü yitirmiş ve sembolik bir değere dönüştürülmüştür. Daha az oranda ise din bu törenlerde görünür kılınmaya çalışılmışsa da postmodern toplumun haz, eğlence ve tüketim değerleri etrafında yeni bir kalıba daha sokulmuştur. Fakat bütün bunlarla birlikte kültürel belleğin zaman ve mekân bağlamında veya grup kimliği etrafındaki hatırlatmaları ile din evlilikle ilgili değerlerde şu ya da bu şekilde izlerini sürdürmeye de devam etmektedir.Keywords : Din sosyolojisi, Türk aile kültürü, Dinsel değişim, Yuva, Akdeniz köyü, Evlilik değerleri, Sociology of religion, Turkish family culture, Religious change, Mediterranean village, Marriage values.