- Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
- Issue: 43
- KELAMIN METAFİZİKLE İMTİHANI -İsim ve Konu Merkezli Bir Tahlil: Dinî İlimden (İslam Kelamı) Felsefî ...
KELAMIN METAFİZİKLE İMTİHANI -İsim ve Konu Merkezli Bir Tahlil: Dinî İlimden (İslam Kelamı) Felsefî İlme (Kelam Metafiziği) Evrilen Kelam-
Authors : Fatih Ibiş
Pages : 75-91
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2019-12-31
Article Type : Research
Abstract :İslamî ilimler içinde kelamın konumu bedende başın diğer uzuvlara olan konumu gibidir. Bu, dinin özünü, temelini teşkil eden itikadî ilkeleri ve konuları açıklaması ve kanıtlamasına bağlı olarak diğer ilimlerin kelama muhtaç olmalarıyla ilgili bir durumdur. Kelam, başlangıçta Mutezile ile önce akla, Eşarilerin erken dönem temsilcileri (mütekaddimûn) ile sonra nakle, daha sonra yine Eşarilerin geç dönem temsilcileriyle (müteahhirûn) felsefeye doğru evrilen yapısıyla kendi içinde farklı bir gelişim seyrine sahiptir. Kelamın felsefîleşme süreci Gazzâlî ile başlar. Sonrasında Fahreddin Râzî ile bu süreç zirveye taşınır. Râzî sonrası oluşan damar tam olarak kelamî bir damar değil, felsefî, daha net ifadesiyle metafizik bir damardır. Deyim yerindeyse Gazzâlî sonrası ortaya çıkan kelam, Meşşâî/felsefî ekole alternatif bir dinî/teolojik yapılanma çabasıdır. Bu süreç tabiî olarak kelamın metafizikleşmesini kaçınılmaz kılmıştır. Metafizik hem ismi hem de konusuyla kendisi dışındaki ilimleri kuşatan temellik iddiasıyla meydan okurken kelam bu meydan okumaya kayıtsız kalamazdı. Sonuçta metafizikle girdiği amansız mücadelede kelamın isim ve konu yönüyle belli oranda değişmeden kalması düşünülemezdi.Keywords : kelam, metafizik, Gazzâlî, İsim, Konu