SİVEREK MEZAR TAŞLARI
Authors : Razan Aykaç, Erdal Elmas
Pages : 651-683
Doi:10.30692/sisad.1003120
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2021-11-24
Article Type : Research
Abstract :Güneydoğu Anadolu Bölgesi sınırları içerisinde kalan Siverek, Fırat ve Dicle nehirleri arasında, dünyanın en eski yerleşim yeri Mezopotamya coğrafyasındadır. Hz. Ömer zamanında İslam topraklarına katılan kent o zamandan günümüze kadarki süreçte bölgeye hâkim olan devletlere ait pek çok eseri topraklarında barındırmaktadır. Bu eserler arasında tarihi vesika niteliğinde olan mezar taşları ve damgalar bulunmaktadır ve bunlar Türk Sanatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Mezar taşları; çeşitli form, üzerindeki motif ve yerel özellikleriyle dönemin üslup anlayışını yansıtmaktadır. Günümüzün logosu konumundaki damgalar; Türk kültüründe İlk Çağlardan itibaren gerek mezar taşları gerekse mimari yapılar ile süs eşyaları, kap-kacak, mühür, nazarlık, silah, zırh, giyim-kuşam, halı, kilim gibi taşınır kültür varlıkları; taş, kaya, ağaç ve hayvanlar üzerinde simgesel işaret olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada; İslami dönem kapsamında 2021 yılında yaptığımız yüzey araştırmasında mezarlık, cami, türbe ve civardaki köyler dahil olmak üzere Siverek ve köylerinde incelen mezar taşlarından özellikli olanlar ve bu mezar taşları üzerinde bulunan damgalar ele alınmıştır. Bu kapsamda; Çermik Yolu Üzerindeki Mezarlık, Asri Mezarlık, Abdal Ağa ve Gülabi Bey Camii Hazireleri, Gaziköy, Karpuzcu, Karabahçe, Turna, Keş Köyü mezarlıklarında bulunan mezar taşları form, tipoloji, dönem, malzeme, teknik, süsleme, dil, damga ve yazı çeşidi açısından incelenmiştir. Ayrıca bölgedeki ve bölge dışındaki benzerleriyle karşılaştırılarak Türk mezar taşı içerisindeki yeri, damgaların sembolik anlam ve değerleri tespit edilmiştir.Keywords : Mezar Taşı, Damga, Kitabe, Aşiret, Siverek, Osmanlı