- Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi
- Vol: 3 Issue: 1
- EFLAK- BOĞDAN- ERDEL VOYVODALARI VE OSMANLI İSTİHBARATINA DAİR ROLLERİ
EFLAK- BOĞDAN- ERDEL VOYVODALARI VE OSMANLI İSTİHBARATINA DAİR ROLLERİ
Authors : Mevlüde Gökçen Daş Darici
Pages : 85-99
Doi:10.30692/sisad.488732
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2019-03-07
Article Type : Research
Abstract : 14. yüzyıl sonlarından itibaren Eflak’ı, 15. yüzyıl başlarından itibaren Boğdan’ı ve 16. yüzyıldan itibaren Erdel’i hâkimiyeti altına alan Osmanlı idaresi, bu tarihe kadar bölgede hüküm süren beyleri de itaat altına alıyor, böylelikle o havalideki beyler eski statülerini koruyarak Osmanlı’ya haraç ödeyen imtiyazlı beyler statüsü kazanıyorlardı. Voyvoda adı verilen ve yerli aristokrat aileler arasından seçilen bu beylerin siyasi, toplumsal ve dini yapısını muhafaza etmesine izin veren Osmanlı idaresi onlardan; askeri, ekonomik ve siyasi açıdan istifade ediyordu. Balkanlarda henüz tam bir hâkimiyet kurulmamışken bölge panoramasını anlamak ve anlamlandırmak adına sağlamış oldukları istihbarî bilgi akışı ise onları dış politikada aktif bir pozisyona çıkarıyordu. Dost ve müttefik bir vasal konumunda olan bu siyasi teşekküllerin temsilcisi olan voyvodaların Osmanlı idaresine olumlu katkıları yahut olumsuz birtakım etkileri olmuştur. Deyim yerindeyse Osmanlı’nın Avrupa ve Balkanlardaki gözü kulağı olan voyvodaların bazen bu istihbarî vazifelerini aksattığı hatta kötüye kullandığı görülmüştür. Konuya dair menfi misallerden biri olan Yuvan’ın isyan hadisesi esnasında Osmanlı arşivine yansıyan bazı kayıtlar 16. yüzyıl Osmanlı istihbarat faaliyetleri hakkında mühim ipuçları içermektedir. Çalışma temel olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivinden temin edilen 3, 5, 6, 7, 12, 14/1, 16, 21, 24, 25, 26, 27, 32, 43, 64, 72, 82 numaralı Mühimme Defterlerindeki ilgili evraka dayanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca konuya ilişkin araştırma-inceleme eserlerden de istifade edilmiştir.Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, İstihbarat, Voyvoda, İsyan, Eflak-Boğdan- Erdel