Uyumsuzluk Kuramı Bağlamında Orhan Veli Şiirlerinde Mizah
Authors : Musa Eraslan
Pages : 881-896
Doi:10.29110/soylemdergi.1372007
View : 66 | Download : 220
Publication Date : 2023-12-30
Article Type : Research
Abstract :Gülmeye bağlı birçok tür, uzun yıllar boyunca "mizah” başlığı altında değerlendirilir. Bu itibarla mizah, aslında yakın zamanlardaki teorik çalışmalarla sınırları tayin edilmeye çalışılan ironi ve hiciv gibi söylem türlerini de içine alan genel bir yaklaşımı temsil eder. Ancak her ne kadar eleştiri, alay ve hakaret içeren söylemlerin birçoğu mizahla ilintilense de o, daha çok güldürüp eğlendirmeye odaklı bir anlatım tercihidir. Mizahın genellikle ironi ve hicivle birlikte anılmasının nedeni ise bu türlerin ondan, bir başka deyişle gülme unsurundan, çokça yararlanmasından ileri gelir. İnsanî bir özellik olan gülme çeşitli şekillerde ortaya çıkar. Hem gündelik yaşamda hem de yazınsal alanda bunlardan en çok tercih edileni ise ifadede mantıksal akışın bozulması, şaşkınlık yaratılması ya da ifadenin beklenilmez bir şekilde bitirilmesi ile ortaya çıkan gülmelerdir. Mizahın teşekkülünde gözlenen bu tür gülmeler, "uyumsuzluk kuramı” olarak adlandırılır. Öteden beri her ulusun edebiyat birikiminde mizahın varlığından söz edilebileceği gibi Türk edebiyatı da zengin bir mizah geçmişine sahiptir. Türk edebiyatının Cumhuriyet evresinde mizahî söylemden en çok istifade eden şairlerinden birisi de Garip hareketinin önderi Orhan Veli Kanık’tır. Şiirlerinde mizahî söylemin hemen her çeşidine rastlanan şairin en çok da uyumsuzluktan kaynaklı mizahı (uyumsuzluk kuramını) örneklediği görülür.Keywords : Mizah, uyumsuzluk kuramı, Türk edebiyatı, şiir, Orhan Veli Kanık