- Söylem Filoloji Dergisi
- Vol: 8 Issue: 2
- Bosnalı Sûdî’nin Gülistân Şerhi’ndeki Farsça Deyimlerin Türkçeye Aktarımlarının Mona Baker Çeviri St...
Bosnalı Sûdî’nin Gülistân Şerhi’ndeki Farsça Deyimlerin Türkçeye Aktarımlarının Mona Baker Çeviri Stratejilerine Göre İncelenmesi
Authors : Şerife Yerdemir
Pages : 540-559
Doi:10.29110/soylemdergi.1289161
View : 54 | Download : 41
Publication Date : 2023-08-29
Article Type : Research Article
Abstract :16. yüzyılın en tanınmış ve en velut şârihlerinden biri olan Sûdî-i Bosnevî, Fars edebiyatının dünyaca tanınmış en önemli eserlerine şerh yazmıştır. Sûdî, kendi asrının temayülü olan Arapça ve Farsça şerh geleneğinin dışına çıkarak tüm şerhlerini Türkçe kaleme almıştır. İranlı şeyh Sâʻdî-i Şîrâzî tarafından Salgurlu hanedanı atabeylerinden Ebu Bekir b. Saʻd b. Zengi adına 1258 yılında yazılan Gülistân, yalnız İran’da değil Anadolu sahasında da çok okunmuş ve birçok dünya diline tercüme edilmiş, üzerine çok fazla şerh çalışmaları yapılmış klâsik eserlerdendir. Bosnalı Sûdî, Sâdî-i Şîrâzî’nin dünya edebiyatlarını her yönden etkilemiş olan Gülistân adlı eserini 1595 yılında çok farklı çeviri stratejileri kullanarak Türkçeye şerh etmiştir. Sûdî, Gülistân Şerhi adlı eserini, medresede Farsça öğrenen öğrencilere kaynaklık etmesi amacıyla kaleme almıştır. Metinde geçen atasözü, deyim, kinaye gibi pek çok söz varlığının Arapça ve Türkçe eşanlamlarıyla anlamlandırırken, bugün günümüzde artık unutulmuş deyim ve atasözlerinden de bizleri haberdar etmiştir. 16. yüzyılda Batıda çeviri faaliyetleri sürerken ve çeşitli çeviri kuramları oluşturulmaya çalışılırken, Sûdî, o dönemde oluşturulan çeviri kuramları doğrultusunda çeviride anlam odaklı çeviriyi benimsemiş ve şerh çalışmalarında çeviriye başlamadan önce metnin içinde bulunan her kelimeyi önce dilbilgisi, söz varlığı ve belagat gibi yönlerden incelemiş ve sonrasında bu yolla her yönden anlam bütünlüğüne ulaşmayı hedeflemiştir. Bu çalışmanın amacı, 16. yüzyılda yaşamış ve kendi devrinin en ünlü şârihleri arasına girmiş olan Bosnalı Sûdî’nin Gülistân’a yaptığı şerh çalışmasında deyimlere anlam verirken tamamen kendi üslubu gereği kullandığı stratejiler, 20. yüzyılda Mona Baker tarafından kuralları belirlenmiş çeviri stratejileri esasına göre incelemek ve bu doğrultuda değerlendirmeler yapmaktır.Keywords : çeviri stratejileri, deyim çevirisi, Mona Baker, Gülistan Şerhi, Bosnalı Sûdî