- Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi
- Vol: 6 Issue: 1 - IRAK'ta OSMANLI İZLERİ SEMPOZYUMU Özel Issue
- OSMANLI DÖNEMİNDE YEZİDÎLERİN IRAK’IN TOPLUMSAL HAYATINA ADAPTASYONU (Lâleş Tapınağının Medreseye Dö...
OSMANLI DÖNEMİNDE YEZİDÎLERİN IRAK’IN TOPLUMSAL HAYATINA ADAPTASYONU (Lâleş Tapınağının Medreseye Dönüştürülmesi Örneği)
Authors : Abdulcebbar KAVAK
Pages : 0-0
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2022-02-28
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti oldukça geniş bir coğrafyada ve altı asır boyunca çok sayıda din, inanç, mezhep ve tarikat mensubunu imparatorluk şemsiyesi altında bir arada tutmayı başarmıştır. Irak bölgesi de Osmanlı coğrafyasının dinî, kültürel ve toplumsal çeşitlilik açısından oldukça zengin bir bölgesi olmuştur. Irak’ın bu çok kültürlü durumu günümüzde de devam etmektedir. Müslümanların dışında Yahudi ve Hıristiyanlar, Sabiîler, Yezidîler ve Kakaîler, Sünnî tarikatlar ve Bektâşîler Irak’ın toplumsal hayatını renklendiren unsurlar olarak aynı topraklarda yaşamaktadırlar. Irak’taki dinî azınlıklardan biri de Yezidîlerdir. Yezidîler Irak’taki %3’lük dinî azınlıklar içinde %26,3’lük oranla Hıristiyanlardan sonra ikinci büyük dinî topluluk statüsünde bulunmaktadır. Toplam Irak nüfusunun ise %0,86’sını oluşturan Yezidîlerin, %97,5’i Kuzey Irak’ta yaşamaktadır. En yoğun yaşadıkları vilayet ise Musul’dur. Tarihi süreç içinde Atabekler döneminden itibaren Musul’da bulunan siyasî otoriteye sürekli başkaldıran Yezidîler, Irak’ta toplumsal barışı ve huzuru bozan dinî bir zümre olarak öne çıkmaya başlamışlardır. Bu sebeple Osmanlı Devleti’nin aldığı bazı askerî tedbirler, Yezidîlerin siyasî otoriteye karşı gelme hususundaki dirençlerini kırmayı başarsa da bu defa daha farklı bir sorunu gündeme getirmiştir. O da Yezidîlerin şehir hayatından uzaklaşarak, dağlık alanlarda daha izole ve içe kapanık bir yaşam tarzını benimsemeleridir. Osmanlı Devleti Yezidîleri yeniden Irak’ın toplumsal hayatına geri döndürmek amacıyla dinî, siyasî, askerî ve kültürel bazı adımlar atmıştır. Bu adımlar sırasıyla Yezidîlerin askerî tedbirlerle tedibi ve Musul’dan uzak bölgelere tenkilleri, Yezidîlerin İslam’a davet edilmesi, Irak’taki eğitim-öğretim sistemine dahil edilmesi, Yezidîlerin askere alınması ve onlara hukukî statü verilmesidir. Yezidîlerin Irak’taki eğitim-öğretim sistemine dahil edilmesi projesi kapsamında atılan adımlardan biri Laleş vadisindeki tapınağın medreseye dönüştürülmesidir. Sadece bununla yetinilmemiş Müslüman olan Yezidî köy ve beldelerinde Yezidîlerce saygı duyulan şahsiyetlerin adlarının verildiği okullar açılmıştır. Fakat Yezidî toplumu, Laleş Tapınağının medreseye dönüştürülmesine itiraz ederek buna karşı güçlü bir toplumsal direnç göstermişlerdir. Bu nedenle eğitim eğretim alanında atılan bu adım akamete uğramıştır. Yezidîler kendi din adamlarının verdiği eğitimle yetinmeyi sürdürmüşlerdir. Bu çalışmamızda Osmanlı arşiv belgeleri, Irak ve Yezidîlerle ilgili kaynak eserler ışığında Osmanlı döneminde Yezidîlerin Irak’ın toplumsal hayatına adaptasyonu hususu incelenmiştir.Keywords : Yezidîler, Osmanlı Dönemi, Irak, Adaptasyon, Lâleş Tapınağı, Yezidîler, Osmanlı Dönemi, Irak, Adaptasyon, Lâleş Tapınağı