- Sosyal Politika ve Hizmet Çalışmaları Dergisi
- Vol: 4 Issue: 1
- KÖTÜ MUAMELEYE MARUZ KALAN ERGENLERDE ÖZ-YETERLİK ÇALIŞMALARI: BİR SİSTEMATİK DERLEME
KÖTÜ MUAMELEYE MARUZ KALAN ERGENLERDE ÖZ-YETERLİK ÇALIŞMALARI: BİR SİSTEMATİK DERLEME
Authors : Melike Türkmen, Tarık Tuncay
Pages : 87-110
View : 41 | Download : 87
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :Son yıllarda öz-yeterlik kavramının, çocukluk çağı kötü muamelesinin çocuklar/ergenler üzerinde neden olduğu sorunların çözümlenebilmesinde etkili bir psikoterapi enstrümanı olduğunu ortaya koyan araştırmaların sayısı gittikçe artmaktadır. Bununla birlikte literatürde, geçmişte kötü muameleye maruz kalmış olan ergenlerin öz-yeterliklerine etki eden faktörleri inceleyen çalışmaların oldukça sınırlı sayıda olması dikkat çekmektedir. Sistematik derleme metodolojisinin kullanıldığı bu çalışmanın amacı, geçmişte kötü muameleye uğramış ergenlerin öz-yeterlik düzeylerine etki eden değişkenlerin tespit edilmesidir. Çalışma kapsamında Medical Subject Headings’e uygun olarak belirlenen anahtar kelimeler, PubMed, Web of Science ve Scopus olmak üzere üç ayrı elektronik veri tabanında taranmıştır. Literatür taramasının ardından seçim kriterlerini karşılayan 15 makale bu sistematik derleme çalışmasına dahil edilmiştir. Veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulan kod cetveli aracılığıyla çekilmiş ve öyküsel anlatı yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışma bulguları; cinsel istismar, fiziksel istismar, duygusal istismar, duygusal ihmal, çocukluk çağı kötü muamelesi, cinsel istismarın şiddeti, istismarın şiddeti, romantik ilişkilerde kendini susturma stratejileri, travma sonrası stres bozukluğu semptomatolojisi, depresyon, alkol problemi, duygu düzenleme güçlüğü, algılanan stres ve içselleştirme semptomlarının öz-yeterlik üzerindeki olumsuz etkisini göstermiştir. Duygu düzenleme stratejilerinin, benlik saygısının, öfke kontrolünün, sosyal desteğin, başa çıkma becerisinin, travma odaklı bilişsel davranışsal terapi müdahalesinin ve algılanan aile desteğinin ise öz-yeterlik üzerindeki olumlu etkisini bildirmektedir. Bu sistematik derleme çalışması sonucunda; öz-yeterliğin geçmişte kötü muameleye uğramış ergenler üzerindeki koruyucu doğasına yönelik kanıtlar bulunmuştur.Keywords : Kötü muamele, öz-yeterlik, ergenlik dönemi, sistematik derleme