- Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi
- Issue: Sonbahar Special Issue: I/I Special Issue
- SELANİK’TEKİ BİZANS KÜLTÜRÜ MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA YER ALAN MERYEM ‘HODEGİTRİA DEKSİOKRATOUSA’ İKONAS...
SELANİK’TEKİ BİZANS KÜLTÜRÜ MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA YER ALAN MERYEM ‘HODEGİTRİA DEKSİOKRATOUSA’ İKONASI VE PARALEL ÖRNEKLER
Authors : Ilkgül Kaya Zenbilci
Pages : 100-114
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2020-10-23
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada Selanik’teki Bizans Kültürü Müzesi’nde yer alan ahşap üzerine tempera tekniğindeki bir ikona ele alınmaktadır. Eser Kıbrıs’taki bir atölyede, Bizanslı bir usta tarafından, 1200’lerin başında, adanın Lusignanlar’ın elinde olduğu dönemde üretilmiştir. İkonada betimlenen Meryem, ikonografik olarak Hodegitria Deksiokratousa tipindedir. Bu tipte çocuk İsa Meryem’in sağında yer alır. Bizans Sanatında bu tipin örnekleri 11. yüzyıldan itibaren görülmeye başlanır. Boiotia’daki Hosios Loukas Katholikonu’nun güney haç kolu lünetindeki Hodegitria Deksiokratousa tasvirli duvar mozaiği 11. yüzyılın ilk çeyreğine aittir. Çeşitli koleksiyonlarda yer alan, Hodegitria Deksiokratousa betimli enkolpion ve mühür örnekleri 11.-12. yüzyıllar arasındandır. Bizans sanatsal üslubunu yansıtan, Hodegitria Deksiokratousa’yı betimleyen ünik bir mozaik ikona günümüzde Sina’daki Katherina Manastırı koleksiyonundadır ve eser 13. yüzyılın ilk çeyreğine aittir. Athos’taki Hilandar Manastırı’ndan 14. yüzyıl ortalarına ait ahşap bir ikona örneğinde Hodegitria Deksiokratousa tasviri karşımıza çıkar. Selanik’teki Panagia Akheiropoiitos Kilisesi’nin narteksinde yer alan Hodegitria Deksiokratousa betimli ahşap ikona yine Geç Bizans Dönemi’nden bir eserdir ve 14. yüzyıl/14. yüzyıl ikinci çeyreğine tarihlenir. 13. yüzyılda Kıbrıs atölyelerinde, Meryem’i bu tipte tasvir eden çok sayıda ikona üretilmiştir. Kıbrıs ikonalarının çoğu Bizans stilini yansıtan figür üslubu ve tercih edilen renk tonlarıyla karakterizedir. Hodegitria Deksiokratousa Meryem tipinin Haçlı Sanatı’nda, Franko-Bizanten ve İtalo-Bizanten üsluptaki örnekleri 13. yüzyıldan itibaren karşımıza çıkmaktadır. Post-Bizans sanatında da bu Meryem tipinin tasvir edildiği, Bizans üslubunu yansıtan ikona ve duvar resmi örnekleri vardır.Keywords : Bizans Resim Sanatı, Eyalet Üslubu, İkonografi, İkona, Meryem