- sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi
- Vol: 14 Issue: 1
- AKTÜEL VE BELGESEL AYRIMI BAĞLAMINDA "YEŞİL BURSA" (1932) FİLMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME...
AKTÜEL VE BELGESEL AYRIMI BAĞLAMINDA "YEŞİL BURSA" (1932) FİLMİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Authors : Tunç Boran
Pages : 33-61
Doi:10.32001/sinecine.1232555
View : 6 | Download : 1
Publication Date : 2023-04-18
Article Type : Research
Abstract :Belgeselin dinamik ve değişken yapısına rağmen ayırt edilebilen özellikleri, algılanabilen sınırlılıkları mevcuttur. Gerçekliği yeniden üreten aktüel filmler ise sinema tarihinin en eski türlerinden biridir. Gerçekliği ve olguları sunan aktüel filmler, kimi kaynaklarda belgesel sinema tarihi ve geleneği içine dâhil edilmektedir. Aktüel filmlerin belge niteliği taşıdığı şüphesizdir. Ancak belirli bir bakış açısı ve yorum taşımayan aktüel filmler, olguları ve belgeleri yeni bir bakış açısıyla değerlendiren belgesel gelenek içinde değerlendirilemez. Aktüel ve belgesel ayrımında sınırlar her zaman net ve belirli olmayabilir. Aktüel filmin belirtisel belge görüntüleri, belgesel sinemanın evrimi içinde belgeselin kaynaklarından biri ve kendisiyle çok az benzerlik taşıyan primitif atası olduğu söylenebilir. Sinematik belgeden belgesel sinemaya ilerleyen evrimsel süreçte ara formların varlığını düşünebiliriz. Bu çalışmada, aktüel ve belgesel ayrımı bağlamında 1932 tarihli "Yeşil Bursa” adlı film incelenmiştir. Filmin yönetmeni Vedat Örfi Bengü, Mısır sinema tarihinin ilk uzun metrajlı filmini çekmiş, Avrupa’da filmler yönetmiş ve rol almıştır. Bengü, Türkiye’de 1947-1953 yılları 21 kurmaca film yönetmiştir. 11 dakika 52 saniyelik "Yeşil Bursa” filmi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü arşivinde bulunmaktadır. Film, İpek Filmin yapımcılığında çekilmiştir. Bursa’nın kurtuluş günü törenlerini gösteren film, tarihsel açıdan önem taşımaktadır. Genel olarak "Yeşil Bursa” filminden Türk sinema tarihi kaynaklarında bahsedilmemektedir. Bu çalışmada, "Yeşil Bursa” filmi hakkında ilk kez değerlendirme yapılarak film tanıtılacaktır. Türkiye’de belgesel-aktüel sinema tarihinin erken dönem çalışmalarından biri olan "Yeşil Bursa” filmi, sesli sinemaya geçiş yıllarında yaşanan teknik zorlukları da yansıtmaktadır. Filmin önemli bir kısmında güncel bir olay, Bursa’nın işgalden kurtuluşun 10.yıl törenleri kaydedilmiştir. Bu çalışmada, "Yeşil Bursa” filminin aktüel veya belgesel film ayrımı bakımından niteliği tartışılacaktır. İlk bakışta tören görüntülerini yansıtan belge niteliğinde aktüel yapım gibi görünen "Yeşil Bursa” filminin belgesel sinema tarihi içinde "ara bir form” olarak niteliğini tartışmak bu çalışmanın amacıdır.Keywords : belgesel, aktüel film, belgesel sinema tarihi, Vedat Örfi Bengü, Bursa