- Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 53
- BELEN DERBENDİ VE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN VAKFI
BELEN DERBENDİ VE KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN VAKFI
Authors : Naim ÜRKMEZ
Pages : 353-378
Doi:10.21563/sutad.1052634
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2021-12-17
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada; Adana, Payas, Arsuz ve İskenderun’u Hatay’a dolayısıyla Suriye’ye bağlayan yegâne geçit olan Belen’de 16. yüzyılda kurulmuş olan derbent ve menzil teşkilatlarını incelemek amaçlandı. Aynı zamanda bu yapıyı desteklemesi maksadıyla, burada kurulmuş olan Kanuni Sultan Süleyman Vakfı’nın kuruluşundan Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar olan serüvenini bütüncül bir şekilde incelemek hedeflendi. Menzil ve derbent vasfının ortadan kalkmasından sonra buradaki vakıf müesseselerinin nasıl bir dönüşüm yaşadığı tespit edildi. Çalışma hazırlanırken temelde Osmanlı Arşivi’nde çeşitli tasniflerde yer alan defter ve müteferrik evraktan istifade edildi. Osmanlı Devleti, vakıf-derbent-menzil teşkilatını güçlendirerek Şam ve Hac yolunu uzun bir süre güvenlik altına almayı başardı. Ancak 19. yüzyılda merkezi otoritenin bozulması ve buna paralel olarak bölgede nüfuzlu ailelerin ortaya çıkışı, ardından Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın buraya hâkim olması derbent-menzil teşkilatını akamete uğratmıştır. Bu süreç içerisinde vakıf kayıtlarının da ortadan kaybolması, vakıfların sağlıklı bir şekilde işlememesine ve mahiyet değiştirmesine zemin hazırlamıştır. Nihayetinde 19. yüzyılda menzil teşkilatı kaldırılmış ve buradaki vakıf eserleri farklı maksatlarla kullanılmaya başlanmıştır. Bütün bunlara rağmen Belen, stratejik önemini günümüze kadar sürdürdü. Kısacası Belen, küçük bir yerleşim yeri olmasına rağmen varlığını günümüze kadar sürdürmesini en başta coğrafyasına sonra da derbent, menzil, vakıf üçlemesine borçludur.Keywords : Sağ Kol, menzil, Belen, derbent, vakıf, Kanuni Sultan Süleyman, Sağ Kol, menzil, Belen, derbent, vakıf, Kanuni Sultan Süleyman