- Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 39
- ERZURUM/ŞENKAYA PETROGLİFLERİNDEKİ AT/GEYİK VE GÜNEŞ KURSU
ERZURUM/ŞENKAYA PETROGLİFLERİNDEKİ AT/GEYİK VE GÜNEŞ KURSU
Authors : Oktay ÖZGÜL
Pages : 371-390
Doi:10.21563/sutad.186996
View : 21 | Download : 3
Publication Date : 2016-06-10
Article Type : Other
Abstract :Tarihin erken çağlarından itibaren kaya resimleri ya da petroglifler, kaya yüzeylerine veya mağara duvarlarına yapılmıştır. Bunlardan bazıları dövme ve kazıma tekniği ile yapılırken, bazıları da çizme ve boyama tekniği ile yapılmışlardır. Kaya resimlerinde insanlar, kendi inançlarını, ekonomik yapılarını, toplumsal olaylara bakış açılarını, mistik düşüncelerini ve günlük hayattaki işleriyle ilgili olan betimsel öğelere yer vermişlerdir. Yazılı kültürün ilk aşamasını oluşturan petrogliflere ve damgalara Türk kültürünün hâkim olduğu hemen bütün coğrafyalarda rastlamak mümkündür. Moğolistan’dan başlayıp Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Doğu Avrupa, Kafkaslar, Anadolu, İran vb. tarih boyunca Türklerin yayılmış olduğu coğrafyalarda sıkça karşılaşılan kaya üstü resimler, bilim adamları arasında sıkça tartışılan konular arasındadır. Birbirinden binlerce km. uzaklıkta ve farklı coğrafyalarda ortaya çıkan bu petrogliflerde ve damgalarda üslup birliği, yapım tekniği ve yapıldığı yerler bakımından büyük bir benzerlik hâkimdir. Bu benzerlik bize, kaya resimlerinin aynı kökten geldiğini, aynı kültür dairesinden çıktıklarını ve farklı coğrafyalara çeşitli göç yollarıyla ulaştıklarını göstermektedir. Yazılı dönemden önceki insanların yaşayışları ve toplumsal durumları hakkında oldukça önemli veriler sağlayan petroglifler, adeta o devrin bir nevi iletişim aracı olmuşlardır. Anadolu bozkırının giriş kapısı olan Doğu Anadolu Bölgesi ve Erzurum, kaya resimleri bakımından Türkiye’nin zengin bir bölgesini oluşturmaktadır. Anadolu Türklüğünün yazısız dönemden önceki zamanlara ışık tutabilecek bu kaya üstü tasvirler ve bunların yorumlanışıyla Anadolu ile Orta Asya arasındaki var olan tarihi, kültürel bağların daha da eskiye gideceği düşünülmektedir. Bölgemizde daha önce çalışmaları yapılan Karayazı Cunni Mağarası, Oltu ve Şenkaya’da yeni tespiti yapılan kaya üstü panoları, yazısız devirlerden önceki ve sonraki Anadolu Türk Kültür tarihi hakkında çeşitli bilgiler verecek özellikler taşımaktadırlar. Bölgede yapılacak kapsamlı yüzey araştırmaları ve çalışmalar sayesinde konunun daha iyi aydınlatılacağını düşünmekteyiz.Keywords : Orta Asya, Erzurum, Şenkaya Petroglif, Damga