- Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 9
- XX. YÜZYIL BAŞLARINDA AMASYA SANCAĞINDA ERMENİ VE RUMLARDAN KAYNAKLANAN ASAYİŞ PROBLEMLERİ
XX. YÜZYIL BAŞLARINDA AMASYA SANCAĞINDA ERMENİ VE RUMLARDAN KAYNAKLANAN ASAYİŞ PROBLEMLERİ
Authors : Sabit GENÇ
Pages : 219-258
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-06-29
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti, XIX. yüzyıl boyunca her aşamasında Osmanlı Devleti’ni parçalamak isteyen devletlerce desteklenen ayrılıkçı azınlık isyanlarıyla uğraşmıştır. Sırplarla başlayan ve Yunan, Karadağ, Bulgar, Hersek isyanlarıyla devam eden süreçte 1913 yılına gelene kadar Balkanlar kaybedilmiş, burada yaşayan azınlıklar da bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Azınlıkları her zaman kendi siyasi çıkarları için uygun bir aparat olarak gören Batılı ülkeler, Osmanlıyı parçalama siyasetine bu defa Anadolu’daki Ermeni ve Rumlar üzerinden devam etmişlerdir. Bu devletler tarafından bağımsızlık vaadiyle kışkırtılan Anadolu Rumları ve Ermeniler, XIX. yüzyıl son çeyreğinden itibaren yoğun şekilde, örgütlemeye, silahlandırmaya başlamışlardır. Bu süreçte Osmanlı Devleti, Ermeniler ve Rumların işlediği çok sayıda cinayet, gasp, baskınlar, casusluk, ayaklanma gibi asayiş problemleriyle karşılaşmıştır. I. Dünya Savaşı esnasında düşmanla işbirliği içinde illegal faaliyetlerini artıran Ermeni ve Rumlar, cephe gerisinde güvenlik zafiyeti oluşturmaya, halk arasında korku ve panik havası estirmeye çalışmıştır. Merkezi hükümetin girişimlerine rağmen olaylar Millî Mücadele sonuna kadar tam anlamıyla kontrol altına alınamamış, Anadolu Müslüman halkı XX. yüzyıl başlarında özellikle I. Dünya Savaşı yıllarında çok acı hatıralar yaşamak durumunda kalmıştır. XX. yüzyıl başlarında yoğun Ermeni ve Rum nüfusuna sahip olup Ermeni ve Rum kaynaklı asayiş problemlerinin yoğun olarak yaşandığı Amasya sancağı yerel ölçekte bu problemlerin incelenmesi için uygun bir yer olduğu değerlendirildiğinden çalışma alanı olarak tercih edilmiştir. Bu çalışmada konu ile ilgili arşiv belgeleri ve telif eserler ışığında Amasya sancağındaki Ermeni ve Rumlardan kaynaklanan asayiş problemleri, bu problemlerin genel nedenleri, üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı Amasya örneğinden hareket ederek XX. yüzyıl başlarında Osmanlı taşrasında yaşanan Ermeni ve Rumların sebep oldukları asayiş problemleri, Müslüman ahalinin maruz kaldığı sıkıntılar hakkında genel bir fikir vermektir.Keywords : Ermeni, Rum, Pontus, Amasya Sancağı, tehcir