- Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 7
- KÜTAHYA-HİSARCIK BEKTÂŞÎ ŞEYH ÇAKIR OCAĞINDA NEVRUZ ERKÂNI
KÜTAHYA-HİSARCIK BEKTÂŞÎ ŞEYH ÇAKIR OCAĞINDA NEVRUZ ERKÂNI
Authors : Mehmet Saffet SARIKAYA
Pages : 129-160
View : 16 | Download : 3
Publication Date : 2020-06-26
Article Type : Research
Abstract :Farsça, "yeni gün” anlamındaki nevruz, Orta Asya ve Horasan’daki topluluklar tarafından çok uzun zamanlardan beri önem verilen bir gündür. 21 Mart yılın başlangıcı olarak kabul edilen nevruz, "cemre”lerden sonra toprağın uyanışını ve yeni bir başlangıcı ifade etmek üzere bahar bayramı olarak kutlanır. Nevruzla ilgili İran ve Türk kültüründe bazı mitolojik kabuller dile getirilir. Nevruz Orta Asya’dan Balkanlara pek çok Türk topluluğu tarafından kutlanarak kültürümüzün folklorik bir parçası haline gelmiştir. Nevruzu doğrudan dini bir gelenekle ilişkilendirmek güçtür. Bundan dolayı farklı din mensupları bu günü kutlamakta bir sakınca görmezler. Nitekim Türk kültüründe Müslümanlıktan sonra nevruz kutlamaları devam eder. Nevruzla ilgili kabullerde kadim inanç motifleri kadar İslâmî inanç motifleri de dile getirilir. Anadolu’da Alevi zümreler arasında nevruz kutlamaları o güne mahsus inanç motifleri ve erkân ile adeta dini bir olguya dönüştürülür. Bektâşî tekke kültüründe "Sultan Nevruz” olarak adlandırılan gün ile ilgili "Nevruziye” denilen özel nefesler yazılmıştır. Nevruzdan önce başlayan hazırlıklar nevruz günü sabahından itibaren kutlamalarla başlayıp günün sonundaki "nevruz cemi” erkânıyla sona erer. Yesevî-Bektaşi geleneğine bağlı Kütahya Hisarcık ilçesine bağlı Şeyh Çakır köyündeki Alevi Ocağı mensupları da günümüzde nevruzu yıl içindeki dört büyük anma gününden birisi olarak kabul ederler. Bu kabullerine uygun olarak nevruzu kutlarlar. Makalede katılımcı-gözlemci tekniğiyle tespit edilen Şeyh Çakır Ocağı’nın nevruz kutlamaları ve nevruz erkânı aktarılacaktır. Burada tespit edilen hususlar, kaynaklara yansıyan diğer Alevi zümreleriyle karşılaştırılarak incelenecektir.Keywords : İslam, Alevilik-Bektaşilik, Nevruz, Şeyh Çakır Ocağı, nevruz erkânı