- Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: Çeviribilim Special Issue
- IDENTIFICATION OF MORPHOLOGICAL, LEXICAL, AND SYNTACTICAL OBFUSCATING ELEMENTS IN PSEUDO-RETRANSLATI...
IDENTIFICATION OF MORPHOLOGICAL, LEXICAL, AND SYNTACTICAL OBFUSCATING ELEMENTS IN PSEUDO-RETRANSLATIONS
Authors : Mehmet YILDIZ
Pages : 131-161
View : 11 | Download : 2
Publication Date : 2020-04-22
Article Type : Research
Abstract :Bilim insanları, anadillerinde metin oluştururken yabancı bir dilde üretilen önceki çalışmalardan faydalanmak için çeşitli yollara başvururlar. Bu yollardan biri yazarın kendi yaptığı veya bir çevirmene yaptırdığı çevirilerdir. Bu çalışmanın yazarı, Türk bilim insanları tarafından başvurulan başka bir strateji gözlemlemiştir. Yazar bu görüngüyü ‘sözde yeniden çeviri’ olarak adlandırmıştır. Bir eylem ve bu eylemin ürünü olarak sözde yeniden çeviri; bir akademik yazarın başka bir akademik yazarın çevirisini, kaynak metnin bir kısmının veya tamamının yeniden çevirisi gibi sunması olarak tanımlanabilir. Her ne kadar bu tanım çeviri intihaline (Turell, 2004; Şahin, Duman, Gürses, Kaleş, and Woolls, 2019; Şahin, Duman, and Gürses, 2015; Gürses, 2011; Taş, 2019; Parlak, 2008; Leighton, 1994) benzese de yazar bu terimi kullanmak yerine yeni bir terim (sözde yeniden çeviri) üretmeyi tercih etmiştir. Çünkü yazarın amacı bu eylemin ahlaki boyutunu tartışmak ve söz konusu eylemi etik olmayan bir davranış olarak sunmak değil; çeviri intihalinin kavramsallaştırılması konusunda yaşanan karışıklıktan kaçınarak bu eylemi bir akademik metin üretme stratejisi olarak ele almaktır. Bu amaç çerçevesinde yazar, bütüncede bulunan metinler arasındaki benzerlikleri bulmak ve hem nitel hem de nicel veri toplamak için WCopyfind adlı yazılımı kullanmıştır. Bu yolla yazar, Türk akademik yazarların sözde yeniden çevirileri (Türkçe) ve kaynak çeviri (Türkçe) arasındaki bağı gizleyen/bulanıklaştıran biçimsel, sözcüksel ve sözdizimsel unsurları ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Çalışmanın bütüncesi; yedi makale, beş yüksek lisans tezi, iki doktora tezi, bir kitap ve bir de akademik olmayan çalışma olmak üzere 16 eserden oluşmaktadır. Sadece (Jeanne Ellis) Ormrod’un hatalı yazımları olan "Drmrod” ve "Dromrod”u ve Ormrod’un altı üstbilişsel becerisini içeren çalışmalar (İngilizce kaynak metin, bir Türkçe kaynak çeviri ve 15 Türkçe sözde yeniden çeviri) bütünceye dahil edilmiştir. Bu iki yazım hatası, bütünce çözümlenirken sözde yeniden çevirilerin ilk göstergesi olarak işlevselleştirilmiştir. Sonuçlar; Kalafat’ın (2004) Ormrod’un altı maddelik üstbiliş listesini Türkçeye çeviren ve "Drmrod” yazım hatasını gerçekleştiren ilk yazar olduğunu ve diğer 15 çevirinin(!) Kalafat’ın (2004) sözde yeniden çevirileri olduğunu göstermiştir. Sonuçlar aynı zamanda; yazarların kısmen ya da tamamen sözde yeniden çevirilere başvurduklarını, 14 sözde yeniden çevirinin kaynak çeviriyi gizleyen metinsel özelliklere sahip olduğunu ve sözden yeniden çevirilerde bulunan gizleyici özelliklerden dolayı WCopyfind’ın Türkçe metinler arasındaki benzerlikleri bulgulandırmada yeterince yetkin olmadığını göstermiştir.Keywords : gizleme, sözde yeniden çeviri, akademik çalışmalar, çevirilerarası benzerlik