- Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
- Issue: 6
- 1826 SONBAHARINDA ERZURUM’DAN ISTANBUL’A SEYAHAT-BRİTANYALI ASKER JAMES EDWARD ALEXANDER: HAYATI VE ...
1826 SONBAHARINDA ERZURUM’DAN ISTANBUL’A SEYAHAT-BRİTANYALI ASKER JAMES EDWARD ALEXANDER: HAYATI VE ERZURUM’DAN İSTANBUL’A YOLCULUĞU-
Authors : Murat HANİLÇE
Pages : 67-108
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2019-12-21
Article Type : Research
Abstract :Britanyalı genç subay James Edward Alexander Birmanya ve Hindistan’daki ilk askerî görevini tamamlayıp kısa süre İran’da Britanya Büyükelçisi Mac Donald Kinneir’in yanında ateşe olarak çalıştıktan sonra 1826 Sonbaharında İran’dan ayrılıp ülkesine doğru yola çıktı. 2 Ekim’de Erzurum’a ulaştı. Burada geceledikten sonra 3 Ekim’de başlayıp 16 Ekim’de İstanbul’da son bulacak bir yolculuk gerçekleştirdi. İstanbul’da 4 gün kalan Alexander, 20 Ekim’de buradan ayrılarak Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Avusturya, Almanya ve Fransa üzerinden ülkesine doğru yolculuğuna devam etti ve 26 Aralık 1826’da Londra’da yolculuğunu tamamladı. Ülkesine vardığında hem Birmanya, Hindistan ve İran’daki askeri deneyimlerini hem de Britanya’ya dönüş yolunu anlatan Travels From India to England başlığını taşıyan eserini yazdı. Bu, aynı zamanda hayatı boyunca çok sayıda ciltten oluşan 14 eserin sahibi olan askerin ilk yazarlık deneyimiydi. Daha sonra Britanya Ordusu’nda Orgenerallik rütbesine kadar yükselecek olan yazar, aynı zamanda Kraliyet Coğrafya Kurumu üyesi ve bir kâşif olarak da ülkesi adına önemli hizmetlerde bulundu. Yazar, 1828-1829 Osmanlı Rus Savaşı ile Kırım Savaşlarına da tanıklık etti. Bu ilk kitabı dışında başka eserlerinde de Osmanlı Devleti’ne at gözlem ve notlarına rastlamak mümkündür. Yazar, seksen iki senelik yaşamı boyunca Avrupa ve Asya kıtası dışında Amerika ve Okyanusya gibi kıtalarda çeşitli görevlerde bulundu. Britanya adına birçok önemli savaş ve keşfin içerisinde bulundu. İçerisinde yer aldığı olayları ve seyahatleri içeren eserleri dönemi için birinci elden kaynak niteliği taşımaktadır. Bu çalışmada ilk olarak, XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı tarihiyle ilgili gözlemleri de olan Britanyalı asker, seyyah ve yazar James Edward Alexander’in hayatı ve eserlerinden kesitlerin bulunduğu bir biyografiye yer verilmiştir. Böylece, en azından Osmanlı tarihiyle ilgili önemli eserleri olan Britanyalının Türkiye’de bulunmayan bir biyografisi ilk olarak kaleme alınmıştır. Bu konuda, yazar hakkında Britanya’daki literatür taranmıştır. İkinci olarak yazarın Erzurum-İstanbul arasındaki gezi notları değerlendirilmiştir. Böylece Türkiye tarihinin aydınlatılmasında yabancı, bilhassa batılı, seyyahların tanıtımına mütevazı bir katkı sunulması düşünülmüştür.Keywords : Alexander, Britanya, Türkiye, Seyyah, Erzurum