DİVAN-I MUHASEBATIN TESİS SÜRECİ VE İLİŞKİLERİ HAKKINDA BAZI TESPİTLER
Authors : Salih Kiş
Pages : 39-60
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2012-12-01
Article Type : Other
Abstract :Osmanlı Devleti’nde modernleşme hareketi XIX. yüzyılda büyük bir ivme kazanmıştır. Bu yüzyılın ilk yarısında özellikle maliye alanında yapılan köklü değişikliklerle Avrupa sistemi benimsenmeye başlanmış ve bu sistemi uygulayacak kurumlar oluşturulmuştur. Defterdarlık müessesesinin yerine Maliye Nezareti’nin kurulması bu alanda atılmış en önemli adımlardan biridir. Maliye Nezareti ile birlikte malî denetim de büyük bir değişim geçirerek Divan-ı Âlî-i Muhasebe isimli bir denetim organı vücuda getirilmiştir. 29 Mayıs 1862 tarihinde tesis edilen bu müessesenin kuruluşu ve gelişimi belli aşamalardan geçmiştir. II. Meşrutiyet’in ilanına kadar geçen süreçte iki kez kapatılıp açılmıştır. Bu zaman aralığında kurum, padişahSadaret-nezaret ilişkilerinde büyük gelişim kaydetmiştir. Özerk bir yapıda tesis edilmiş ve Kanun-ı Esâsî’nin ilanı ile birlikte anayasal bir kurum hüviyetine bürünmüştür. Divan kuruluşundan I. Meşrutiyet’e kadar geçen zaman aralığında aslî görevlerini tam anlamıyla yerine getirememiştir. Anayasanın ilanı ile birlikte teşkilat kanunu yürürlüğe girmiş ve malî denetim görevi fiilen başlamıştır. Osmanlı kurumlarının geriye dönük hesaplarını da içine alan bir çalışma takvimi oluşturularak II. Meşrutiyet’e kadar merkez hesapları doğrudan, taşra hesapları ise yerinde kurulan komisyonların ön incelemelerinden sonra kesin hesap dökümleri dolaylı olarak Divan tarafından denetimden geçirilmiştirKeywords : Divan-ı Muhasebat, Osmanlı Devleti, Malî Denetim, Sayıştay, Maliye