- Sanat Tarihi Dergisi
- Vol: 31 Issue: 1
- Sivas Müzesi’nde Bulunan Tihtap / Şifa Tasları Üzerine Bir Araştırma
Sivas Müzesi’nde Bulunan Tihtap / Şifa Tasları Üzerine Bir Araştırma
Authors : Şerife Tali
Pages : 123-153
Doi:10.29135/std.976871
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2022-07-09
Article Type : Research
Abstract :Bu araştırmada Sivas Müzesi’nde bulunan Geç Osmanlı dönemine ait 11 şifa tası incelenmiştir. Çeşitli hastalık ve ruhsal sıkıntılardan kurtulmak için farklı malzemelerden yapılan şifa tasları içine yazılan dualar ile üzerine çizilen farklı sembollerle kutsanmış araç-gereçlerdir. İncelenen şifa taslarının 6’sı satın alma, 4’ü devir ve 1’i de müsadere yolu ile müzeye kazandırılmıştır. Eserlerden sadece biri teşhirde olup diğerleri sağlam durumda ve depoda muhafaza edilmektedir. Müzede genellikle bakır ve alaşımlarından yapılan şifa tasları tipolojik olarak dört farklı tipte ele alınmış ve ağırlıklı olarak kazıma tekniğinde işlenmiştir. Yalnız biri üzerinde kitabe bulunan taslar döküm tekniğinde yapılmış ve zengin içerikleri ile yöresel isimlendirme konusunda gelişime katkı sağlayacak eserlerdir. Çalışmayla Sivas ve çevresinde şifa taslarının tihtap tası olarak adlandırılması dışında tek örnekte "oma tası” olarak farklı bir isim kaydının bulunması ve bu yeni isimlendirmenin literatüre kazandırılmak istenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca daha önce bilinen Kâbe tası olarak da adlandırılan bir kaydın daha görülmesi yörede tasların kullanımının yaygınlığı ve isimlendirmenin çeşitliliğini göstermektedir. Bölgelere göre isimleri değişen ve çeşitli ritüellerle uygulanan şifa taslarının bilinmeyen kullanımına dair müzedeki taslardan biri üzerinde bulunan kitabeyle yeni bir veri elde edilmiştir. Kitabeden, bu tasa sahip olan kişinin herkesin sahip olamayacağı veya yaptırmaya gücü yetemeyeceği şifa tasını hayrat olarak ihtiyacı olan insanların kullanımına sunduğu anlaşılmaktadır. Tasların tam olarak bilinmeyen ritüelleri ve özellikle kullanımları konusunda herhangi bir dini kurum veya kuruluşa bağlı olmadan doğrudan tasta bir isim tespit edilmiştir. Buradan küçük madeni eserlerin de ortak kullanıldığı bilgisinin açığa çıkarılması önemli bir ayrıntıdır. Türk maden sanatında akademik çalışmaların sınırlı olduğu şifa taslarının Sivas Müzesi’ndeki örneklerle birlikte Osmanlı maden sanatındaki yerleri tespit edilmeye çalışılmıştır.Keywords : Sivas Müzesi, Maden Sanatı, Tihtap/Şifa Tası, Kitabe, Sembol