İran’da Bulunan Bir Selçuklu Camisi: Save Cuma Camii
Authors : Sepideh Şan, Hajar Babazadeh
Pages : 23-57
Doi:10.29135/std.943755
View : 13 | Download : 4
Publication Date : 2022-07-09
Article Type : Research
Abstract :Save Cuma Camii, İran’ın Merkezi Eyaleti’nin Save şehrinde yer almaktadır. Caminin ortasında avlu, avlunun güney ve batı yönlerinde iki eyvan bulunmaktadır. Avlu güney, doğu ve batı yönlerde revaklarla çevrilmektedir. Kuzey bölümü zamanla tahrip olmuş ve günümüze gelememiştir. H. 504 tarihini içeren minare caminin duvarlarının dışında kuzey doğu köşesinde yer almaktadır. Cami kerpiç ve tuğladan yapılmıştır. Camide toplam 7 adet alçı mihrap bulunmaktadır. Selçuklu mihraplarından üç tanesi caminin farklı bölümlerinde yer almaktadır. Sathi nişlerden ibaret olan ve sadece bir kitabe bordürü ile çevrelenen mihraplar, bitkisel süslemeli zemin üzerine sade kûfi veya kûfiye yakın sülüs hatlar ile kuşatılmıştır. H.705 tarihini içeren İlhanlı mihrap, dıştan üç kitabe bordürü ile kuşatılmaktadır ve alçı süslemeli kavsara ve yarım ongen biçimindeki kavsara altı bölümlerinden oluşmaktadır. Bu mihraptaki kitabelerde Selçuklu mihraplarından farklı olarak yazıya olduğu kadar süslemeye de önem verildiği görülmektedir. Asıl ibadet mekânında yer alan ve Safeviler Dönemi’nde yapılan mihrap ise renkli alçı süslemeleri ile dikkat çekmektedir. Çift kitabe bordürü ile kuşatılan alçı mihrap, Safevi Dönemi’nin nadir görülen alçı mihraplarına önemli bir örnektir. Mihrap mukarnaslı kavsaralı olup kavsaranın altı, yarım ongen biçimindedir. Save Cuma Camisi’nin inşaat süreci VII. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar sürmüştür. Farklı dönemlerde yapıya eklenen özelliklerle Save Cuma Cami adeta İran İslam mimarisinin özetidir. Ayrıca caminin büyük bir kısmı Selçuklu Dönemi’nde yapıldığı için ve bu dönemin mimarisi Anadolu Selçuklu mimarisinin öncüsü olduğu hasebiyle bu alanda çalışan araştırmacılar için ayrı bir önem arz etmektedir.Keywords : Büyük Selçuklu, alçı mihrap, İran, cami, Büyük Selçuklu, alçı mihrap, İslam mimarisi