- Sanat Tarihi Dergisi
- Vol: 31 Issue: 1
- Bolu Orta Ve Mudurnu Yıldırım Hamamları; Mimar Ömer Bin İbrahim’in Üslubu Hakkında Bir Değerlendirme...
Bolu Orta Ve Mudurnu Yıldırım Hamamları; Mimar Ömer Bin İbrahim’in Üslubu Hakkında Bir Değerlendirme
Authors : Birsen Erat
Pages : 653-687
Doi:10.29135/std.1037871
View : 12 | Download : 4
Publication Date : 2022-07-09
Article Type : Research
Abstract :Yıldırım lakabıyla tanınan I.Bayezid (1389-1403)’in şehzadeliği sırasında, 14. yüzyılın son çeyreğinde, Mudurnu ve Bolu’da yaptırdığı külliyelerin hamamları, Beylikler ve Erken Osmanlı dönemi içinde mimarının adını bildiren kitabelere sahip yegane hamamlardır. Literatürde, Mudurnu Yıldırım Hamamı ve Bolu Orta Hamam isimleriyle tanınan bu iki yapıyı dönemi için özgün kılan özellikleri ise o güne değin Türk hamam mimarisinde denenmemiş plan tasarımlarındaki yenilikler ile birbirinden farklı örtü ve geçiş ögeleriyle yaratılan zengin iç mekan etkisidir. Söz konusu hamamların mimarı, bu iki yapıdan başka, Edirne Eski Cami’nin inşasında da kalfa olarak görev yapmış Ömer bin İbrahim’dir. Mimarın bu iki hamamın tasarımında denediği yenilikler, 14. yüzyılın son çeyreğinden başlayarak 15. yüzyıl sonuna kadar hamamların hem tipolojisini hem iç mekan süslemesini etkilemiştir. Günümüzde, her iki hamamın mimari özelliklerine değinen yayınlar mevcuttur. Ancak, bu yayınlardaki bilgiler sadece yapıların genel perspektiften sınırlı bir incelemesini içermektedir. Oysa, söz konusu hamamlar, üzerinde özenle durulmasını gerektiren bir çok yenilikle tasarlanmış ve Türk hamam mimarisinin 15. yüzyıldaki gelişimine yön verecek önemli değişimleri temsil eden örneklerdir. Keza, Ömer bin İbrahim de Erken Osmanlı döneminde, hanedan eserlerinin inşasına imzasını atmış yetenekli bir mimardır. Söz konusu hamamları çağdaşları arasında özel konuma taşıyan özellikler, onun mimari yaratıcılığı ve kendine has mimari üslubu ile ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, Mudurnu Yıldırım Hamamı ve Bolu Orta Hamam mimari özellikleriyle ele alınarak değerlendirilecek ve plan kurgusu, iç mekan düzeni, süsleme programı bağlamında karşılaşılan yenilikler/denemeler üzerinde durularak Mimar Ömer bin İbrahim’in mimari üslubu belirlenmeye çalışılacaktır. Ayrıca, Ömer bin İbrahim’in hamam mimarisinde farkını ortaya koyan bu yeni mimari yorumun sonraki hamamlar üzerindeki etkileri/katkıları konusunda görüşlerimiz paylaşılacaktır.Keywords : Hamam, kubbe, mimar, Mudurnu, I.Bayezid