- Sanat Tarihi Dergisi
- Vol: 30 Issue: 1
- Seljuk’s Material Culture in Ukraine According to the Results of Historical and Archaeological Resea...
Seljuk’s Material Culture in Ukraine According to the Results of Historical and Archaeological Research
Authors : Svitlana Bilyayeva, Anatoliy Karasevych, Sergei Kutsenko
Pages : 231-253
Doi:10.29135/std.809601
View : 12 | Download : 3
Publication Date : 2021-05-15
Article Type : Research
Abstract :20 ve 21. yüzyılın son on yılları boyunca yapılan büyük ölçekli tarihi ve arkeolojik araştırmaların bir sonucu olarak, Ukrayna topraklarında Selçuklular’ın maddi kültürel mirası dahilinde çok sayıda eser/kalıntı keşfedilmiştir. Bunların gelişim aşamaları, ana etki alanları ve tezahürlerinin özellikleri belirlenmiştir. İlk aşama Oğuzlar’ın 11. yüzyılın ortalarında Güney Rus knezliklerinde ortaya çıkışından itibaren 13. yüzyılın ilk yarısına kadar olan dönemi kapsar. Bu dönem Selçuklu etkisi, Kiev Knezliği anıtsal mimari anıtlarının uygulamalı sanatında ve dekoratif üslubunda izlenebilmektedir. Bir sonraki aşamada, 13. yüzyılın ikinci yarısından itibaren 15. yüzyılın sonuna kadar, Selçuklular’ın etkisi, Moğol İmparatorluğu’nun Karadeniz bölgesinin, Kırım Hanlığı’nın, Litvanya ve Rus Büyük Dükalığı’nın maddi kültürünün geniş alanını etkilemiştir. Bu dönemin parlak örnekleri, Mamai Surka Mezarlığı’ndaki (Zaporojye bölgesi) eserler, Doğu Podillya, Güney Ukrayna ve Kırım (Torgovıtsya, Yurkivka, Solhat) şehir ve kalelerinin anıtsal mimarisinin örnekleridir. Selçuklu mimari üslubunun son keşfi, 14-16. yüzyıl Tyahın Kalesi’nin (Herson bölgesi) giriş kapısının duvarını süsleyen bir taş oymadır. 15. yüzyılın sonundan itibaren 18. yüzyılın sonuna kadar Selçuklu mirası, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuzey vilayetlerinin maddi kültürünün bir parçası haline gelmiş ve Kuzey Karadeniz kıyısındaki anıtlarda geniş çapta yayılmıştır. Selçuklular’ın maddi kültürü, Avrasya’nın başarılarını, Orta Çağ uygarlıklarını ve erken moderniteyi birbirine bağlayan bir tür kültür köprüsü olarak belirmektedir.Keywords : Kiev Knezliği, Kırım Hanlığı, Osmanlı Devleti, Türk-Doğu Slav ilişkileri, Torklar-Oğuzlar