- Sanat Tarihi Dergisi
- Vol: 30 Issue: 1
- Sinop-Ayancık’ta Erken Cumhuriyet Dönemi İlkokul Binası: Kurtuluş İlkokulu (Mehmet Akif Ersoy Ortaok...
Sinop-Ayancık’ta Erken Cumhuriyet Dönemi İlkokul Binası: Kurtuluş İlkokulu (Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu)
Authors : Alper Atici
Pages : 435-455
Doi:10.29135/std.752482
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2021-05-15
Article Type : Research
Abstract :Cumhuriyet’in ilanından sonra devletin ihtiyaçları doğrultusunda kamu yapılarının inşasına önem verilmiş ve bunların içinde okul binaları önemli bir yer teşkil etmiştir. Cumhuriyet’in halk tarafından benimsenmesi ve okuryazarlık oranını arttırmak için yurdun her yerinde mektep binalarının inşasına başlanılmıştır. Yeni kurulan devletin yeterli sayıda yetişmiş elemanının bulunmadığı ilk yıllarda, kamu yapılarının inşasında, Osmanlı Devleti’nden kalan planlar kullanılmıştır. İnşa edilecek mektep binalarının projeleri Maarif Vekâleti tarafından hazırlanmış ve hazırlanan bu projelerin dışında okulların inşası çıkarılan kanunlarla yasaklanmıştır. Maarif müdürlükleri bulundukları yere uygun projeleri seçip uygulamışlardır. Okulların inşası kent ve kasabalarda İl Özel İdaresi tarafından yaptırılırken, köylerde ise köylülerin maddi katkıları ve iş gücü olarak görev almasıyla gerçekleştirilmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki sınırlı imkânlara karşın böyle bir uygulama ile yurt genelinde okulların inşası yaygınlaştırılmaya çalışılmıştır. Okul binaları, dikdörtgen bir alanı kaplayan simetrik plan kurgusunda inşa edilmiştir. İnşa edilen okulların cephelerinde, Selçuklu ve Osmanlı mimari düzenleri ve süslemeleri kullanılarak ulusal bir mimari meydana getirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada Sinop ili Ayancık ilçesinde bulunan Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu tanıtılacaktır. Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu, Cumhuriyetin ilk yıllarında merkezden gönderilen tip projesine göre 1927 yılında yöre halkının da yardımlarıyla imece usulünde inşa edilmiştir. Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasının anısına okulun adı Kurtuluş İlkokulu olarak belirlenmiş fakat daha sonraki dönemlerde Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu olarak değiştirilmiştir. Okul, simetrik plan ve cephe düzenlemesiyle I. Ulusal Mimarlık döneminde inşa edilen okullarla benzer özellikler taşımaktadır. Yapıyı dönem içinde benzerlerinden farklı kılan özelliği ise kitabesinde Türkiye haritası, ay-yıldız ve göndere çekilmiş Türk Bayrağı olmasıdır.Keywords : Ayancık, I. Ulusal Mimarlık Dönemi, Türkiye Haritası, Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu, İlkokul Binaları, Birinci Ulusal Mimarlık, Eğitim Yapıları, Okul Binaları, Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı