- Rusya Araştırmaları Dergisi
- Issue: 9
- PRENS GORÇAKOV VE KARADENİZ SORUNU, 1866: PATLAMAYAN BİR RUS BOMBASI
PRENS GORÇAKOV VE KARADENİZ SORUNU, 1866: PATLAMAYAN BİR RUS BOMBASI
Authors : Chester W. Clark
Pages : 205-215
Doi:10.48068/rusad.1309243
View : 59 | Download : 44
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :Ruslar, tarih boyunca emperyal yayılımlarını genişletme eğilimini, bulundukları coğrafi alanın çok daha uzak bölgelerine taşıma eğiliminde olmuştur. Bu açıdan Moğol-Tatar idaresinde geçirdikleri yüzyıllar içinde fetih mantığını içselleştiren Ruslar, 18. yüzyılda devletlerini imparatorluğa dönüştürmeyi başardıktan sonra Asya ve Balkan coğrafyası ekseninde hâkimiyet alanlarını genişletme rotalarını oluşturmuşlardır. Bu siyasa kapsamında var olan yapıda büyük güç rekabeti ve devletlerarası ilişkilerde diplomasi ile savaş önemli bir dış politika aracı haline gelmiştir. Özellikle 19. yüzyılda Rusların Osmanlı İmparatorluğu’na karşı politikaları salt Panslavizm’le okunamayacak bir boyuta gelmiş ve emperyal yayıma Doğu Sorunu ile yeni bir anlamlandırma yaratmışlardır. Böylece 1856 Kırım Savaşı ve akabinde Paris Barışı’na kadar geçen sürede Ruslar sistemde Osmanlı İmparatorluğu aleyhine genişlemelerini sürdürmüşlerdir. 1853-1856 Kırım Harbi’nde kendisine karşı birleşen Avrupalı güçler her ne kadar Rusya’yı bir müddet Balkan coğrafyası ve dolayısı ile Osmanlı İmparatorluğu’ndan uzak tutmuş gibi görünse de Rus zihin dünyasında Karadeniz ve Balkan coğrafyası sıcak denizlerin güzergâhı olarak önemini muhafaza etmiştir. Nitekim bu çalışmada 1853-1856 Kırım Savaşı sonrasında Rusların reel politik alanda istemedikleri bir anlaşamadan kurtulma adımları ele alınmaktadır. Özellikle bu dönemde Prens Aleksandr Mihayloviç Gorçakov, Karadeniz sorunu olarak adlandırılan konuyu çözme adına büyük bir hamle planlamıştır ki bu durum konjonktürel gelişmeler ekseninde gerçekleşmemiştir. Dönemin önemli devlet adamlarından Prens Gorçakov’un hamlelerinin incelendiği bu çalışma döneme farklı bir bakış açısı sunacaktır. İlgili çalışma salt tarihsel bir döneme değil, aynı zamanda uluslararası ilişkiler bağlamında diplomatik ilişkilerin farklı bir yönünün görülmesi ve dönemin siyasi tarihine ışık tutması açısından önemlidir. 1866-1870 yılları arasında Rus diplomat Gorçakov’un sistemde Rusya lehine yaratmak istediği değişimin incelendiği bu çalışma, Karadeniz meselesine dair Rusların zihin dünyası ve politik hamlelerinin ulaşacağı son noktayı ortaya koymaktadır. Son olarak çalışmanın tarihsel olarak yayınlandığı dönemin önemi de göz önüne alındığında II. Dünya Savaşı süreci içinde konunun bu şekilde öne çıkması da ilgi çekicidir. Bu kapsamda çalışma, yayınlandığı dönem koşulları ve şartları noktasında okuyucuya farklı bir vizyon sunmaktadır.Keywords : Rus İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Karadeniz Meselesi, A. M. Gorçakov