RUSYA’YA UYGULANAN YAPTIRIMLARIN TÜRK PETROL PİYASASINA ETKİSİ
Authors : Sinem Okumuş
Pages : 127-155
Doi:10.48068/rusad.1271500
View : 60 | Download : 29
Publication Date : 2023-06-30
Article Type : Research Article
Abstract :2014 yılında Kırım’ın Rusya Federasyonu (Rusya) tarafından ilhak edilmesiyle birlikte AB üyesi ülkeler, ABD ve müttefikleri Rusya’ya birçok alanda yaptırım uygulamaya başlamıştır. 24 Şubat 2022’de Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlaması ile bu yaptırımlara yenileri eklenmiştir. Savaş öncesinde uygulanan yaptırımlar küresel enerji piyasalarını çok fazla etkilemezken; yeni yaptırımlar, küresel enerji piyasalarını derinden etkileyerek petrol arzındaki hassas dengenin bozulmasına neden olmuştur. Petrol ve petrol ürünlerine getirilen ticaret yasakları ve tavan fiyat uygulaması, Rusya menşeli petrol ve petrol ürünlerinin ticaret yollarının değişmesine neden olmuştur. Başta AB üyesi ülkeler olmak üzere petrol ithal eden ülkelerde önemli bir pazar payına sahip olan Rusya’nın hâkimiyetinin azaldığı ve Rusya’nın yerini ABD gibi farklı piyasa oyuncularının aldığı gözlenmiştir. Savaş öncesinde Brent, West Texas Intermediate (WTI) gibi petrol türlerinin fiyatlarına çok yakın seviyelerde satılan Rus petrolü, ambargoların ardından indirimli olarak satılmaya başlamıştır. Yüksek hacimlerde Rus petrolü ithal eden AB üyesi ülkeler, ambargolar sonrasında Rusya’dan petrol alımlarını durdurmuş, açığa çıkan Rus petrolü Çin ve Hindistan tarafından indirimli olarak alınmaya başlanmıştır. Petrol ve petrol ürünlerine olan talebi sürekli artan ve bu talebin bir kısmını Rusya’dan petrol ithalatıyla karşılayan Türkiye’nin savaş sonrası küresel petrol piyasasındaki bu gelişmelerden hem olumlu hem de olumsuz olarak etkilendiği düşünülmektedir. AB üyesi ülkeler, ABD ve müttefikleri tarafından Rusya’ya uygulanan yaptırımlara taraf olmayan Türkiye, savaşın başlamasıyla birlikte daha az ödeme yaparak Rus petrol ve petrol ürünleri ithalatını arttırmıştır. Bu durum, AB üyesi ülkeler, ABD ve müttefiklerinin dikkatinden kaçmamakta ve yakından takip edilmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmanın ilk bölümünde 24 Şubat 2022 tarihinden sonra AB üyesi ülkeler, ABD, Japonya ve bu ülkelerin müttefikleri tarafından enerji sektörüne yönelik uygulanan yaptırım paketleri incelenecektir. İkinci bölümünde, 1950’li yıllar itibarıyla ivme kazanan petrol arama, üretim ve işleme faaliyetleri ışığında Türk petrol piyasası dinamikleri (ham petrol üretim, ithalat, işlenme, tüketim ve ihracat faaliyetleri) ele alınacaktır. Son bölümde ise Rusya’ya uygulanan yaptırımlara taraf olmayan Türkiye’nin bu yaptırımlardan olumlu yönde etkilendiği tezi doğrulanmaya çalışılacaktır.Keywords : Rusya, Türk petrol piyasası, Rusya-Ukrayna Savaşı, ekonomik yaptırım, petrol ticareti, tavan fiyat.