- Rusya Araştırmaları Dergisi
- Issue: 6
- Çarlık Rusya Dışişleri Bakanlığı Yazışmalarında Birinci Dünya Savaşı’nda İstanbul Rum/Ortodoks Patri...
Çarlık Rusya Dışişleri Bakanlığı Yazışmalarında Birinci Dünya Savaşı’nda İstanbul Rum/Ortodoks Patrikhanesi ile Rusya Arasındaki İlişkiler
Authors : Eray Bayramol
Pages : 74-88
Doi:10.48068/rusad.1031048
View : 24 | Download : 6
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Tanzimat ve Islahat Fermanlarında, hakkında birçok düzenleme ve iyileştirme yapılmasına rağmen Rum Ortodoks Patrikhanesi Osmanlı Devleti’ne karşı ayrılıkçı tutum sergilemeye devam etti. Patrikhanenin bu tutumu I. ve II. Meşrutiyet yıllarında da devam ederek, Birinci Dünya Savaşı’na kadar uzandı. Patrikhane Birinci Dünya Savaşı’nı, Osmanlı Devleti üzerindeki hedeflerini gerçekleştirmek için büyük bir fırsat olarak gördü. Bu fırsatı değerlendirmek için Osmanlı Devleti ile düşman olan devletlerin yardımını talep etmekten geri durmadı. Patrikhanenin bu tutumu Avrupalı devletler tarafından Osmanlı Devleti’ni baskı altında tutmak için bir araç olarak kullanıldı. Bu devletlerden biri de Çarlık Rusya idi. Rusya, Osmanlı Devleti’ndeki Ortodoks tebaanın haklarının gasp edildiğini öne sürerek Türk Devleti’nin iç işlerine müdahale etmeye çalışıyordu. Rusya’nın desteğini alan Patrikhane, tüm metropolitleri ve din adamlarıyla Osmanlı Devleti aleyhine faaliyetlerde bulundu. Rusya’nın, İstanbul Fener Rum/Ortodoks Patrikhanesi’nin yardım talebine olumlu yaklaşmasının esas nedeni Osmanlı Devleti çatısı altında yaşayan Rumları Yunanistan’ın etkisinden uzak tutmaktı. İstanbul ve Boğazlar üzerinde hedefleri olan Rusya, Yunanistan’ın İstanbul hakkındaki emellerinin farkında olduğu için Yunanistan’a karşı Patrikhaneyi bir denge unsuru olarak kullanmak istedi. Zira Rusya, müttefiklerinin Yunanistan’a olan sempatisinin farkındaydı ve Yunanistan’ın Birinci Dünya Savaşı’nda İstanbul konusunda Rusya’nın alternatifi olmasını istemiyordu. Bu faaliyetler çerçevesinde Rusya’nın İstanbul Büyükelçisi Girs, İstanbul Rum/Ortodoks Patriği ile bir dizi görüşmeler gerçekleştirdi. Bu görüşmelerde Patrik Yermanos Rusya’dan bazı taleplerde bulundu. Bu talepler arasında, Rumlara yapılan boykotun son bulması, Patrikhanenin maddi durumunun iyileştirilmesi, tutukluların serbest bırakılması, yapılacak iyileştirmelerin Rus ve İngilizlerden oluşturulacak bir komisyonca denetlenmesi gibi hususlar bulunmaktaydı. Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı’nda İstanbul’daki Rum Ortodoks Patrikhanesi ile Çarlık Rusya arasındaki ilişkiler Çarlık Rusya Dışişleri Bakanlığı’na ait diplomatik yazışmalar temelinde ele alınacaktır.Keywords : Rusya tarihi, Birinci Dünya Savaşı, İstanbul Rum/Ortodoks Patrikhanesi, Rusya, Osmanlı Devleti