- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Sayı: 38
- Türk-Tatar Edebi İlişkileri Bağlamında Ayaz İshaki’nin Hayat mı Bu? Eseri Üzerine Bir İnceleme...
Türk-Tatar Edebi İlişkileri Bağlamında Ayaz İshaki’nin Hayat mı Bu? Eseri Üzerine Bir İnceleme
Authors : Ilsever Rami
Pages : 1522-1536
Doi:10.29000/rumelide.1439996
View : 33 | Download : 52
Publication Date : 2024-02-21
Article Type : Research
Abstract :Tatar edebiyatı zengin edebi mirası ve kültürlerarası etkileşimleriyle dünya edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Tarihsel süreçte farklı kültürlerle iletişim halinde olan Tatar edebiyatının bu etkileşimleri edebi eserlere de yansımıştır. Yirminci yüzyılın başlarında savaşlar, devrimler, göçler gibi tarihsel olaylar sonucunda şekillenmiş Tatar edebiyatı, bu dönemde hem Batı hem Doğu edebiyatlarının etkisi altında gelişmiştir. Tatar edebiyatının önemli yapıtaşlarından biri olan Ayaz İshaki (1878-1954), sadece bir yazar değil aynı zamanda Tatar halkının millî mücadele sayfalarına ismini büyük harflerle yazdırmış bir siyasetçi ve dava adamıdır. Yürüttüğü siyasi faaliyetlerinden dolayı anavatanında yasaklı olan Ayaz İshaki hayatının büyük bir kısmını memleketinden uzakta başka ülkelerde geçirmek zorunda kalır. Yazar Finlandiya, Almanya, Japonya ve başka ülkeleri ziyaret eder, birkaç defa Türkiye’ye gelir ve hatta ömrünün son günlerini de burada geçirir. Zorlu hayat koşulları ve ülkesinden ayrı geçirdiği yıllar eserlerini de etkiler. Ziyaret ettiği ülkelerde yazar yeni kültürlerle tanışır ve bu kültürlerin etkisi eserlerinde yansıma bulur. 1908-1911 yıllarında yazarın Türkiye’yi ziyaret ettiği süre içinde Osmanlı aydınları ile görüşmeler yaptığı, Türk edebiyatı ve kültürü ile yakından tanışma fırsatı elde ettiği bilinmektedir. Bu yıllarda Züleyha (Зөләйха) dramı başta olmak üzere Sünnetçi Dede (Сөннәтче бабай) ve Şakirt Ağabey (Шәкерт абый) hikâyelerini de kaleme alır. Bunların yanı sıra İstanbul’dan döndükten hemen sonra yayınlanan Hayat mı Bu? (Тормышмы бу?) eseri farklı kültürlerin ve edebi etkileşimlerin bir örneği olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmanın amacı metinsel içerik analizi ve biyografik okuma yöntemini kullanarak Ayaz İshaki’nin Hayat mı Bu? romanını kültürlerarasılık, metinlerarasılık ve toplumsal eleştiri açısından değerlendirmek, Türk ve Tatar edebiyatları arasında gerçekleşen etkileşimleri gözler önüne sermektir.Keywords : Ayaz İshaki, Tatar Edebiyatı, Kültürlerarasılık, Türk Edebiyatı, Toplumsal Eleştiri