Kuanşi im Pusar’da çokluk kategorisi
Authors : Nazmi ŞEN
Pages : 270-290
Doi:10.29000/rumelide.1252752
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2023-02-21
Article Type : Research
Abstract :Türk boy ve toplulukları Budizm’le Tengricilik hariç diğer din ve inanış sistemlerinden daha erken tanışmıştır. I. ve II. Türk Kağanlığı zamanında Budizm’le ilgili bazı izler olsa da Budizm, Ötüken Uygur Kağanlığı’nın yıkılmasından sonra Uygurların göç ederek Turfan bölgesine yerleşmesiyle canlanmıştır. Bunun sonucunda Budizm ile ilgili birçok çeviri eser Eski Uygur Türkçesine kazandırılmış ve Budist Uygur Edebiyatı oluşmuştur. Kuanşi İm Pusar o dönemde çevrilmiş ünlü bir sūtradır. Eser içerisinde Eski Uygur Türkçesi ile ilgili birçok bilgi barındırmaktadır. Eserde çokluk yapımında kullanılan yöntemler dikkat çekicidir. Türk dil biliminde çokluk kavramı ile ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Araştırmalarda en çok morfolojik çokluğun yer aldığı göze çarpmaktadır. Çokluk çoğu dilde olduğu gibi Türkçede de morfolojik, semantik ve söz dizimsel yöntemle yapılmaktadır. Dolayısıyla çokluk bir kategoridir. Türkçenin ilk yazılı kaynaklarından itibaren (Eski Türkçe Dönemi) morfolojik yöntemle yapılan çokluğun yanında semantik ve söz dizimsel yöntemin de yer aldığı metinlerde görülmektedir. Bu çalışmanın amacını Eski Türkçe Dönemi’nde yazılmış eserlerde morfolojik yöntemle yapılan çokluğun yanında hatta daha fazla kullanılan yöntem olan söz dizimsel yöntemle yapılan çokluğa dikkat çekmek; bunun yanında semantik yöntem aracılığıyla da yapılan çokluğun kullanıldığını belirtmek, Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış Budist çevreye ait bir eser olan Kuanşi im Pusar’daki çokluk kategorisinin incelenmesi oluşturmaktadır. Çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda Kuanşi im Pusar’da söz dizimsel yöntemle çokluk yapımının en fazla kullanılan yöntem olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar grafiklerle ifade edilmiştir.Keywords : Eski Uygur Türkçesi, Kuanşi im Pusar, çokluk kategorisi