- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 31
- İblîs Hakkında Risâle adlı mensur eser üzerinde bir dil incelemesi
İblîs Hakkında Risâle adlı mensur eser üzerinde bir dil incelemesi
Authors : Mehtap Alper
Pages : 682-705
Doi:10.29000/rumelide.1222099
View : 21 | Download : 6
Publication Date : 2022-12-21
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada İblîs Hakkında Risâle adlı mensur eserin yazım, ses, biçim ve söz varlığının incelenmesi ve tanıtılması amaçlanmıştır. Yazma, Kütahya Vahidpaşa İl Halk Kütüphanesi Koleksiyon’unda 43 Va 2179 numarada İblîs Hakkında Risâle adıyla kayıtlıdır. Eserde müellif ve istinsah kaydına dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Düzenli ve okunaklı bir nesih hattıyla yazılan eserde harflerin harekelerle gösterilişi düzenlidir. Kelimelerdeki ünlüler, hem harf ve hareke kullanılarak yazılmıştır. İblîs Hakkında Risâle, Türk edebiyatında İblîs Hakkında yazılmış olan müstakil hikâyelerden biridir. Benzer konulu hikâyeler, Türk edebiyatında kaleme alınmış çeşitli dinî içerikli eserler içerisinde de yer alabilmektedir. Eser, Arapçadan Türkçeye tercüme edilmiştir. Risale\'de; Hz. Muhammed\'i (sav) ziyarete gelen İblis, Hz. Muhammed (sav)\'in ümmetiyle ilgili sorularını yanıtlamıştır. Eserde genel olarak İblis\'in neyi sevip neyi sevmediğini anlatan konuşmalara yer verilmiştir. İblîs Hakkında Risâle’de Eski Oğuz Türkçesinde kullanılan ve daha sonraki dönemlerde de kullanıldıkları tespit edilen bazı ekler kullanılmıştır. Eserde uyum dışı örnekler bulunmakla birlikte artık uyuma girmiş örneklerin çoğunlukta olduğu görülmüştür. İblîs Hakkında Risâle kısa bir metin olmasına rağmen hacimli bir eserde incelenebilecek pek çok yazım, ses ve biçim özellikleri örneklenebilmektedir. Dinî içerikli olan eserde dinî terimler için çoğunlukla Arapça kelimeler kullanılmıştır. Metinde Türkçe dinî terimler ile Türkçenin eski kelimeleri ve deyim zenginliğiyle ilgili kullanımlar örnekleyebilmektedir. Bu çalışma Türk nesir diline önemli katkılar sağlayacak niteliktedir.Keywords : İblîs Hakkında Risâle, risâle, dil özellikleri, ses ve biçim bilgisi, Eski Oğuz Türkçesi.