- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 27
- Dinî bir eser olarak Birgivî Risâlesi’nde sosyal hayat unsurları
Dinî bir eser olarak Birgivî Risâlesi’nde sosyal hayat unsurları
Authors : Nilay KINAY CİVELEK
Pages : 475-488
Doi:10.29000/rumelide.1104566
View : 11 | Download : 4
Publication Date : 2022-04-21
Article Type : Research
Abstract :Klasik Türk edebiyatı bir gelenek içinde var olmuş ve süregelmiştir. Bu edebiyatın yabancı geleneklerden beslendiği söylenir. Fakat klasik Türk edebiyatı ürünleri var olduğu toplumun bir parçası olarak yaşadığını göstermiştir. Her şair ve yazarda aynı derecede bulunmayan bu izler kimi sanatçılarda daha yoğun; kimilerinde ise çok yüzeysel şekilde kendini göstermiştir. Dinî hususlar hakkında yazan şairler, yaygın inanışa göre günlük yaşayış ve toplum izlerini eserlerinde çok fazla göstermezler. Fakat âlim bir mutasavvıf olan Birgivî’nin eserinde kültürel hayatın izlerini görmek mümkündür. Aslen Balıkesirli olan fakat Birgi’de medfun Muhammed b. Pir Ali el-Birgivî (929/1523), Arapça ve Türkçe olarak yazdığı çok sayıda eserleri ile velûd bir yazardır. Müderris bir mutasavvıf olan Birgivî aynı zamanda çok sayıda kitap yazmıştır. Yazarlık görevinin yanında müderris bir mutasavvıftır. Eserini yazdığı dönemdeki batıl inançlara, yanlışlıklara, usulsüzlüklere karşı çıkıp insanlara doğruyu göstermek için yazdığı Türkçe eserlerinden biri, daha çok Vasiyyet-nâme olarak bilinen Risâle-i Birgivî’dir. İslam dini ile ilgili her türlü ahlak, itikad, inanış, yaşayış şekilleri ile bilgiler verdiği bu eserinde müellif; ulaşacağı insanların dinî, sosyal ve kültürel hayatında yol göstermeyi amaçlamıştır. Birgivî bu eserde, toplumdan örnekler vermiş, halkın geleneklerine, davranış biçimlerine ait unsurlar kullanmıştır. Dönemin yöneticileri hakkında da bilgiler bulunan bu Risâle’de Birgivî’nin yaşadığı zaman ve toplum yaşantısı hakkında bulgular ortaya konulmuştur. Bu çalışmada; İslam geleneği içerisinde yazılmış eserdeki hem geleneğin izleri hem de sosyal hayatın ilişkisi üzerinde durulmuştur. Birgivî’nin mensur olarak yazdığı metin ile bu mensur metnin Bahtî mahlaslı bir şair tarafından manzum hâle getirilmiş şekli birlikte değerlendirilmiştir. Eserdeki günlük yaşayışa dair özellikler tespit edilip verilmiştir.Keywords : Birgivî, Risâle, Vasiyetnâme, sosyal hayat, toplum