- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 26
- Işknâme ve Gül ü Hüsrev’de yeniden yazılan ortak hikâyeler
Işknâme ve Gül ü Hüsrev’de yeniden yazılan ortak hikâyeler
Authors : Sibel KOCAER
Pages : 720-731
Doi:10.29000/rumelide.1075635
View : 10 | Download : 4
Publication Date : 2022-02-21
Article Type : Research
Abstract :Bu makalenin odağında on dördüncü yüzyılın sonu ile on beşinci yüzyılın başlarına tarihlenen iki mesnevide yer alan iki ortak hikâye vardır. İncelenen mesnevilerden birincisi, adının Mehmed/Muhammed olduğu bilinen bir şair tarafından yazılmış, akademik literatüre ilk kez Işknâme (1398) adıyla tanıtılmış ve kaynağı henüz keşfedilmemiş olan bir mesnevidir. İkinci mesnevi ise, Tutmacı adıyla anılan bir şair tarafından Farsçadan çevrilmiş olan Gül ü Hüsrev’dir (1406). Her iki mesnevinin de yazarları hakkında günümüze ulaşmış bir bilgi yoktur. Işknâme mesnevisinin kurgusu âşıkların kavuşma – ayrılık – kavuşma maceraları açısından Gül ü Hüsrev ile benzerdir. Her iki mesnevi de kurgu ve içerikleriyle şehzade ışknâmeleri olarak tanımlanan mesnevi geleneğinin bir parçasıdır. Bu makalede incelenen ortak hikâyelerden birincisi, mesnevi kahramanının oynadığı bir aşk oyunu ile esaretten kurtulmasını anlatır. İkinci ortak hikâye ise, yatakta yılan ile gelen ölümün hikâyesidir. İki mesnevi arasında metinsel bağlar kuran esaretten kurtulmayı sağlayan aşk oyunu hikâyesi ve kaleye kaçırılma motifi bu iki mesneviyi karmaşık bir biçimde birbirine dolaştırır ve bu metinlerin ortak bir hikâye veya kaynaktan farklı kollara ayrılmış olduğunu düşündürür. Mesnevideki ana kahramanın veya âşıklardan birisinin ömrünün yılan ile sonlanması ise iki mesneviyi de eski mitik geleneklere bağlar. Yakın Doğu ve Yunan mitlerinde ömür ve zaman ile ilişkilendirilen yılan, aynı zamanda kozmik döngünün de sembolüdür. Her iki mesnevide de yılan ömrü temsil etmekte ve yılanla gelen ölüm bir döngünün bitişini ve yeni bir döngünün başlangıcını imlemektedir.Keywords : Işknâme, Gül ü Hüsrev, ortak hikâyeler