- RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
- Issue: 23
- Şiirden tarihe notlar: Beyânî’nin tarih şiirleri
Şiirden tarihe notlar: Beyânî’nin tarih şiirleri
Authors : Fatih BAŞPINAR
Pages : 485-516
Doi:10.29000/rumelide.949063
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2021-06-21
Article Type : Research
Abstract :17. yy. şairi Beyânî’nin Dîvân’ının iki yazma nüshası bulunmaktadır. Her ikisi de müellif hatlı olan yazmalardan biri müsvedde diğeri ise müretteptir. Mürettep olan nüsha Türkçe Dîvân, Farsça Dîvân ve Sâkî-nâme’den oluşmaktadır. Beyânî’nin tarih manzumeleri, diğerinden çok daha fazla şiir ihtiva eden mürettep nüshanın Türkçe Dîvân bölümündedir. Bu nüshada toplam 50 tarih şiiri yer almaktadır. Bu şiirler, birbirinden farklı 40 hadise hakkındadır. Konularına göre tasnif edildiğinde mansıp ve tayinlere 23, doğumlara 4, düğüne 1, ölümlere 9, fetihlere 4, şenlik ve kutlamalara 3, mimari eser inşasına 6 şiir yazıldığı görülmektedir. Bunlar içinde Sultan İbrahim’in tahta çıkışı, Ebû Saîd Mehmed Efendi, Behâyî Efendi, Muîd Ahmed Efendi ve Minkârîzâde Yahyâ Efendi’nin şeyhülislam oluşu, Şeyhülislam Behâyî ve Şeyhülislam Yahyâ Efendi’nin vefatı, IV. Mehmed ve II. Ahmed’in doğumları; IV. Mehmed’in tahttan indirilmesine yönelik isyanın bastırılması; Hanya, Resmo ve Yanova’nın fethi; Kösem Mâhpeyker Sultan tarafından Üsküdar Çinili Camii’nin yaptırılması, Kemânkeş Mustafa Paşa tarafından Çarşıkapı’da medrese inşa ettirilmesi gibi konular yer almaktadır. Beyânî’nin tarihleri arasında sadece sözle (lafzen) söylenen tarih yer almamaktadır. Anlamca (manen) söylenen 48 şiir, tarih manzumelerinin ekseriyetini teşkil etmektedir. Bunlardan 26’si tam tarihtir. 11’i ekleme, 11’i çıkarma usûlüne dayanan 22 tamiyeli tarih bulunmaktadır. Hem sözle (lafzen) hem de anlamca (manen) söylenen tarih sayısı ise 2’dir.Keywords : 17. yy., klasik Türk şiiri, Beyânî, Dîvân, tarih düşürme